Öğretim elemanlarına göre yaşamboyu öğrenme özelliklerini etkileyen faktörler: Anadolu Üniversitesi örneği

Abstract

Günümüzde bilginin hızla üretimi, hayatın her alanında gözlenen değişim ivmesini yükseltmekte ve bu durum insanlarda öğrenme ihtiyacının artmasına yol açmaktadır. Bu durum, öğrenmenin okul hayatının ötesinde yaşamboyu devam etmesi gerektiğini gündeme getirmiştir. Yaşamboyu öğrenme anlayışı, her yaştan birey için önemli olmasının yanında, bilimsel ve kültürel ilerlemelere öncü olan üniversitelerde görevli öğretim elemanlarının, sürekli gelişen ve değişen çağa ayak uydurmaları, alanlarındaki gelişmeleri takip edip, kendilerini mesleki anlamda güncel tutabilmeleri için bir zorunluluktur. Bununla birlikte, toplumları eğiten ve geleceklerini şekillendiren öğretmenlerin yetiştirildiği eğitim fakülteleri, yaşamboyu öğrenme anlayışının topluma aşılanmasında ayrı bir yere sahiptir. Söz konusu misyonun gerçekleştirilmesinde, eğitim fakültelerinde faaliyet gösteren öğretim elemanlarının daha etkili desteklenmeleri ve süreçte daha aktif kılınmaları için yaşamboyu öğrenme konusunda mevcut düzeylerinin araştırılması gereklidir.Bu araştırmada, öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme hakkındaki düşüncelerini ve yaşamboyu öğrenme özelliklerini etkileyen faktörleri belirleyerek, söz konusu faktörler bağlamında eğitim fakültesinde faaliyet gösteren öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme düzeylerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilen çalışma, keşfedici sıralı karma desen ile modellenmiştir. Söz konusu desen kapsamında araştırmanın nitel boyutu olgubilim, nicel boyutu ise tarama modeli ile desenlenmiştir.Araştırmanın nitel aşamasının katılımcılarını, 2014-2015 eğitim-öğretim yılı güz döneminde, Anadolu Üniversitesi'nin 17 fakültesinde faaliyet göstermekte olan araştırma görevlisi, yardımcı doçent, doçent ve profesör unvanlarına sahip, toplam 65 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Söz konusu katılımcıların belirlenmesinde gönüllülük esası temelinde hareket edilmiş ve öğretim üyelerinin evren içindeki oransal dağılımına göre amaçlı örneklem alınmıştır. Çalışmanın nicel aşamasında araştırma evreninin tamamına ulaşılmış ve 2014-2015 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde faaliyet göstermekte olan araştırma görevlisi, yardımcı doçent, doçent ve profesör unvanlarına sahip toplam 235 öğretim elemanı katılımcı olarak yer almıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ulaşılan veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ve yazılı görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda ulaşılan tema ve kodlara dayalı olarak, öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme özelliklerini etkileyen faktörler belirlenmiştir. Araştırmanın nicel aşamasında ise ilk aşamada elde edilen nitel bulgular doğrultusunda, araştırmacı tarafından, öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme özelliklerini etkileyen faktörlere ilişkin sorular içeren bir anket formu geliştirilmiştir. Söz konusu veri toplama aracı, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde faaliyet gösteren öğretim elemanlarına uygulanmış ve katılımcıların yaşamboyu öğrenme düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın nitel aşamasının sonucunda, öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme kapsamında mesleki etkinliklere, sosyal etkinliklere ve kişisel gelişim etkinliklerine katıldıkları belirlenmiştir. Katılımcılar, söz konusu sürece aktif katılımlarından bazı sorunlarla karşılaştıklarını ifade etmişlerdir. Bu sorunların kişisel, mesleki, kurumsal, toplumsal boyutları olduğu ayrıca, akademik sistemin yapısından, teknolojiden, bürokrasiden ve yetersiz olanaklardan kaynaklandığı bulgularına ulaşılmıştır. Öğretim elemanları, yaşamboyu öğrenmenin kişisel, mesleki ve sosyal-toplumsal açılardan, kendileri için önemli olduğunu ifade etmişlerdir. Bununla birlikte katılımcılar, yaşamboyu öğrenmeyi farklı boyutlarıyla tanımlamışlardır. Araştırmanın katılımcıları, öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme özelliklerinin bireysel ve çevresel faktörlerden etkilendiğini ifade etmişlerdir. Söz konusu bireysel faktörler arasında, bireylerin kişisel, ekonomik, mesleki ve kültürel özelliklerinin yer aldığı belirlenmiştir. Çevresel etkenler kapsamında akademik sistemin yapısı, çalışılan kurum, faaliyet gösterilen bilim dalı, aile, çevre, toplum, maddi olanaklar, devlet yönetimi, bilgi iletişim teknolojileri ve medya faktörlerine ulaşılmıştır. Çalışmanın nicel aşamasının sonucunda, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi'ndeki öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme anketinden aldıkları puanların, katılımcıların faaliyet gösterdikleri bölümlerine, anabilim dallarına, yaş aralıklarına, mesleki kıdem yılları, cinsiyete, akademik unvanlara göre farklılık gösterdikleri belirlenmiştir. Ayrıca, Eğitim Fakültesi öğretim elemanlarının yaşamboyu öğrenme kapsamında katıldıkları etkinliklerin, ağırlıklı olarak bilimsel ve eğitmenlik etkinlikleri olduğu; söz konusu etkinlikleri sırasıyla spor etkinlikleri, sosyal etkinlikler, idari etkinlikler ve kişisel gelişim etkinliklerinin takip ettiği sonucuna varılmıştır. Araştırmanın sonucunda, uygulamaya, kurumlara ve araştırmaya yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Yaşamboyu Öğrenme, Öğretim Elemanları, Akademisyenler, Yaşamboyu Öğrenmede Etkili Faktörler

Today, the rapid production of information which increases the momentum of changing in all areas of life, leads to increase in human' need of learning. This situation necessitated that learning be continued lifelong. Lifelong learning approach, besides being important for individuals of all ages, is an obligation for academicians in order to keep up with constantly evolving and changing times and follow the developments in their fields to keep themselves up to date in professional sense. Education faculties where teachers are trained have important role to make lifelong learning sense generalize in population. In carrying out this mission, it is necessary to study the current level of lifelong characteristics of faculty members in education faculties to give more effective support and to make them more active in lifelong learning. The purpose of the current study is to investigate faculty members' thoughts and characteristics regarding lifelong learning. The research has been designed as exploratory sequential mix design. Within the scope of mix research design, qualitative phase of the study designed with phenomenology, quantitative phase of the study designed with survey research. At the qualitative phase of this study, research sampling consisted of 65 academicians who are professors, associate professors, asistant professors and research assitants from 17 faculties of Anadolu University in fall term of 2014-2015 education year. These participants have been selected using purposive sampling method according to the proportional distribution of faculty members in the universe of study. At the quantitative phase of current study, the entire universe of study have been reached and no sampling method has not been used. So the participants of this phase of research is consisted of 235 academicians who are professors, associate professors, asistant professors and research assitants from Education Faculty of Anadolu University in spring term of 2014-2015 education year.At the qualitative phase of current research, researcher designed semi-structured interview form and written-interview form to collect qualitative data. Collected data was analyzed using content analysis. Based on the themes and codes in which analysis result achieved, factors which effect faculty members' lifelong learning characteristics are determined. At the quantitative phase of study, in line with the qualitative findings obtained in the first stage, a questionnaire form which has items about the factors which effect faculty members's lifelong learning abilities, developed by researcher. At the end of the qualitative phase of study, it was found that faculty members participated in professional activities, social activities and personal development activities as lifelong learning activities. Hovewer, academicians stated that they encounter some problems to participate in lifelong learning activities. It is found that these problems have personal, professional, institutional, social aspects and also they are originated from the structure of academic system, technology, bureaucracy and inadequate facilities. Faculty members stated that lifelong learning is important for them in personal, professional and social ways. However, the participants identified the different aspects of lifelong learning. The participants of this research stated that both individual and environmental factors are effective on faculty members' lifelong learning characteristics. Among individual factors, personal, economic, professional and cultural characteristics of faculty members were determined as effective factors in lifelong learning. Within the scope of environmental factors, the structure of academic system, institution, academic discipline, family, environment, community, financial resources, goverment management, information and communication technologies and media factors have been perceived effective factors in lifelong learning.At the end of the quantitative phase of study, it is found that lifelong learning questionnaire scores of participants vary according to their departments, age ranges, years of seniority, genders and academic titles. In addition, it is found that academicians of education faculty mainly participate in scientific and teaching activities in lifelong learning. These activities are also followed by sports activities, social activities, administrative activities and personal development activities respectively. At the end of the study, severel suggestions were put forward for implementation for higher education institutions and researchersKey Words: Lifelong Learning, Faculty Members, Academicians, Effective Factors in Life Long Learning