Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum süreci ile ebeveynlerinin çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişki

Abstract

Araştırmanın amacı okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum süreci ile ebeveynlerinin çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma karma yöntem desenlerinden, açımlayıcı sıralı karma yöntem deseni ile yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 2014-2015 eğitim öğretim yılında Eskişehir il merkezindeki Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı anasınıflarında eğitim gören çocuklar, çocukların öğretmenleri ve aileleri oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini belirlerken, olasılığa dayalı örnekleme yaklaşımlarından sistematik örneklemeden yararlanılmıştır. Araştırmanın nicel kısmında örneklem grubunu, 380 çocuk, çocukların aileleri ve öğretmenleri oluştururken, nitel kısmının katılımcılarını ise okula uyum problemi yaşadığı belirlenen 9 çocuk,9 aile ve 9 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak `Okula Uyum Öğretmen DeğerlendirmeÖlçeği`, `Ebeveyn Tutum Ölçeği`, `Yarı-Yapılandırılmış Öğretmen Görüşme Formu` ve `Yarı-Yapılandırılmış Ebeveyn Görüşme Formu` kullanılmıştır. Öncelikle öğretmenlerden sınıflarındaki her bir çocuk için Okula Uyum Öğretmen Değerlendirme Ölçeğini, ailelerden de Ebeveyn Tutum Ölçeğini doldurmaları istenmiştir. Daha sonra Okula Uyum Öğretmen Değerlendirme Ölçeği puanlarına göre en düşük puana sahip 9çocuk belirlenmiş ve bu çocukların aile ve öğretmenleri ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın nicel bölümünde, annelerin çalışma durumları ve çocukların cinsiyeti ile çocuk yetiştirme tutumları arasında bir fark olup olmadığına bağımsız örneklemler için t testi ile bakılmıştır. Ayrıca, annelerin çalışma durumları ile çocukların cinsiyeti ve okula uyumları arasında bir fark olup olmadığını bulmak için t testi yapılmıştır. Anne ve babaları ile yaşayan çocuklar ile diğer ailelerde (dağılmış aile vb.) yaşayan çocukların okula uyumları arasındaki farka bakmak için Mann-Whitney U Testi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel verilerinin çözümlenmesinde betimlemenin daha ön planda tutulduğu betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda çalışmaya katılan ebeveynlerin demokratik ve aşırı koruyucu tutum puan ortalamalarının yüksek, otoriter ve izin verici ebeveyn tutum puanlarının ise düşük olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda araştırmaya katılan çocukların okula uyum puanlarına göre 24 (%6,31)'ünün okula uyum problemi yaşadığı, 356 (%93,69)'sının ise okula uyum sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.Annelerin çalışma durumları ile çocuk yetiştirme tutumları arasındaki farka bakıldığında annelerin çalışma durumları ile aşırı koruyucu ebeveyn tutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu ve çalışmayan annelerin, çalışan annelere göre daha koruyucu bir ebeveyn tutumu sergiledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Annelerin çalışma durumları ile çocukların okula uyumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark görülmemiştir. Ayrıca, çocukların cinsiyeti ile ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumları arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Anne babaları ile yaşayan çocuklar ile diğer ailelerde yaşayan çocukların okula uyumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmamasına rağmen, testin anlamlılık değeri ve sıra ortalamasına bakıldığında anne babasıyla birlikte yaşayan çocukların farklı yerlerde yaşayan çocuklara göre okula daha uyumlu oldukları sonucuna ulaşılmıştır.Öğretmenlerle yapılan görüşmeler sonucunda, öğretmenlerin okula uyumu tanımlarken daha çok uyumlu çocukların özelliklerinden söz ettikleri görülmüştür. Ayrıca, çocukların okula uyumlarını sağlamak için bir takım çalışmalar yaptıklarını ve bu süreçte ailevi bazı problemlerle karşılaştıklarını dile getirmişlerdir.Öğretmenler çocukların okula uyumunu kolaylaştırmak için okulun ilk günlerinde genellikle basit etkinlikler yaptıklarını, çocuklarla sohbet ettiklerini ve okula uyum çalışmaları yaptıklarını belirtmişlerdir. Bununla birlikte kendisiyle görüşme yapılan öğretmenlerden bir bölümü sınıfında okulu sevmeme, okula gelmek istememe davranışını gösteren çocuklar olduğunu ailevi sorunlar, anneye aşırı bağımlı olma ve okula devamsızlık yapma gibi nedenlerden kaynaklanan sorunlar yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin çocuklarla okulda veya evde yaşadıkları hakkında sohbet ettiklerini, okuldan şikâyet eden çocukları olmadığını ancak okul saatleri içerisinde `eve gitmeye ne kadar zaman kaldı?` gibi sorular soran ya da herhangi bir neden belirterek etkinliği bırakmak veya sınıftan çıkmak isteyen çocuklar olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenlerin tamamı çocukların okul ya da çalışanlarla ilgili herhangi bir sorun yaşamadıklarını belirtirken bazı çocukların sınıfta arkadaşları ile sorunlar yaşadıklarını dile getirmişlerdir. Öğretmenler ebeveynlerle çoğunlukla çocukları okula bırakırken ve daha az oranda veli toplantıları aracılığı ile iletişim kurduklarını bununla birlikte genellikle her gün görüştüklerini belirtmişlerdir. Ebeveynlerle yapılan görüşmeler sonucunda, ebeveynler çocukların kendileri tarafından okul saatleri içerisinde bırakılıp-alındığını belirtmişlerdir. Bununla birlikte, ebeveynlerin bir bölümü çocuklarının evde oyuna dalma, uyku problemi (sabahları uyanamama), gitmemek için bahaneler üretme gibi nedenlerden okula gitmek istemediklerini dile getirmişlerdir.Çocukların yıl içerisinde okul değişikliği yapmadıklarını belirten ebeveynler çocukları ile eve geldikten sonra sohbet etmeye çalıştıklarını ancak çocukların okulda yaptıkları hakkında çok fazla konuşmak istemediklerini dile getirmişlerdir.Ebeveynlerin tümü çocuklarının okulu, öğretmenini ve arkadaşlarını sevdiğini okul ve çalışanlar ile ilgili herhangi bir sorun yaşamadığını belirtmişlerdir. Ancak ebeveynlerin küçük bir bölümü çocuklarının arkadaşları ile sorun yaşadığını belirtmişlerdir. Ebeveynlerden bir bölümü öğretmenlerle her gün, bir bölümü ise işi oldukça veya çocukla ilgili bir şey olduğunda ya da veli toplantılarında görüştüklerini söylemişlerdir. Ebeveynlerin tümü öğretmenlerin kendileri ile olan iletişiminden memnun olduklarını belirtmişlerdir. Araştırmanın bulguları doğrultusunda ailelere, eğitimcilere, araştırmacılara ve eğitim politikacılarına yönelik önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Okul öncesi eğitim, Erken çocukluk eğitimi, Ebeveyn tutumu, Okula uyum, Karma yöntem.

The purpose of this study is to examine the relationship between preschool children's school adjustment and their parents' parental attitudes. Mixed-methods sequential explanatory design is employed in this study. The population of this study is children enrolled public preschools located in Eskişehir city center in 2014-2015 academic year, their parents and teachers. The sample of the study is determined by the systematic sampling which is a probability-based sampling method. The first and quantitative part of the research was conducted in a sample of 380 preschool children, their parents and teachers. In the second and the qualitative part 9 children having adjustment problem, 9 parents and 9 preschool teacher were designated as participants. "Teacher's School Adjustment Evaluation Scale", "Parental Attitude Scale", "Semi-structured Interview Form for Teachers" "Semi-structured Interview Form for Parents" were used as data gathering tools. At first, Teacher's School Adjustment Evaluation Scale were given teachers for each of the child and Parental Attitude Scale were given to parents. After getting responses 9 children having the lowest scores according to Teacher's School Adjustment Evaluation Scale were determined and semistructured interviews were done with parents and teachers of these children. In the quantitative part of the study independent samples t tests were used to test the difference between mothers' employment status (employed or unemployed) and parental attitudes, children's gender and parental attitudes. Also t tests were used to test the difference between mothers' employment status and children's school adjustment, children's gender and their school adjustment. vii Mann-Whitney U Test was used to test the difference between the school adjustment of children living with their parents and school adjustment of children not living with their parents. Descriptive data analysis was used for qualitative data analysis. The results of the study revealed that parents participated in the study have high means on democratic parental attitude scores and overprotective attitude scores while they have low means on authoritarian and permissive parental attitudes scores. And also the results shows that 24 (6,31%) children participating the study have problems about school adjustment while 356 (93,69) do not. When the difference between mothers' employment status and parental attitudes is examined there is a statistically meaningful difference between mothers' employment status and overprotective parental attitudes. The results show that unemployment mothers demonstrate more overprotective parental attitudes than employed mothers. When the difference between mothers' employment status and children's school adjustment is examined there is not a statistically meaningful difference between two variables. Also there is not a statistically meaningful difference between children's gender and parental attitudes. Whereas the difference between school adjustment of children living with their parents and children not living with their parents is not statistically meaningful the significance level of the test and mean rank shows that children living with their parents are more adjusted to school than children not living with their parents. According to the results of interviews with teachers it is seen that teachers usually define school adjustment as the characteristics of children adjusted to school. Also, teachers mentioned about they take some action in order to facilitate children's school adjustment but they face with some problems with parents. Teachers told that in order to facilitate the children's school adjustment they plan simple activities, talk with children and do school adjustment activities. In addition to this a group of teacher interviewed expressed that they have some children in their classroom that do not love school and do not want to come to school and also they face with problems such as family related problems, over attachment to mother and absenteeism. Teachers stated that although there is not any children complaining about school during the conversations with children about school life and home life children ask questions like "how many hours left to go home?" , quit the activities or leave the classroom. All of the teachers expressed that children do not have problems with school or staff but some children have problems with their friends. viii Teachers mentioned that they frequently meet and communicate with parents during the time they bring their children to school, less frequently during the parents' meeting, but they meet every day. According to the results of interviews with parents they expressed that parents are responsible for take children to school and home in time. In addition to this some parents mentioned that their children do not want to go to school as they wholly absorbed in play at home, have sleeping problems, and allege excuse. The parents stated that their children did not change their school during the year. Also they mentioned that they try to talk with their children about their day in school but their children do not want to talk. All the parents indicated that their children love his/her school, teacher and friends, they do not have any problems related to school and staff. However a small group of parents mentioned that their children have problems with their friends. Some of the parents said that they meet teacher every day, while some mentioned that they met teacher at parents' meeting or if they have something to do or something related to children. All of the parents are pleased with the communication between them and the teachers. Necessary suggestions for the parents, educators, researchers and politicians were made in accordance with the results of the study. Keywords: Preschol education, Early childhood education, Parental attitudes, School adjustment, Mixed method.