Türkiye`de yetişen Berberis L. türlerinin alkaloitleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmada ülkemiz florasında kayıtlı olan dört Berberis L. (Berberidaceae) türü: B. crataegina, B. vulgaris, B. cretica ve B. integerrima bütün bitki olarak toplandı. Çalışmalar kök, gövde ve dallar üzerinde ayn ayrı yapıldı. Çalışmamızın ilk bölümünde berbamin, aromolin, oksiakantin, palmatin, berberin, jatrorhizin, kolumbamin ve magnoflorin olmak üzere toplam sekiz alkaloit izole edildi. Bu alkaloitlerin yapılan spektral yöntemler kullanılarak tayin edildikten sonra bu maddeler miktar tayini çalışmalarında standart madde olarak kullanıldı. Çalışmamızın ikinci bölümünde, toplanan dört türün kök, gövde ve dallarında izole edilen bu sekiz alkaloitin miktarları belirlendi. Miktar tayini çalışmalarında iyon çifti- YBSK yöntemi kullanıldı. Analiz sonuçlan Fotodiyot Düzeni Dedektörü (Photodiode Array Dedector, DAD) ile alındı. Hem izolasyon hem de miktar tayini çalışmalannda etanol ile hazırlanmış alkaloit ekstreleri kullanıldı. Bu ekstreler standart alkaloit fraksiyonlama prosedürü ile polaritelerine göre farklı gruplara aynldı. Bu şekilde Eter ekstresi, Kloroform ekstresi ve Katerner ekstre olmak üzere üç ana ekstre ve bunlann ara fazlanndan alınan iki ekstre olmak üzere toplam beş grup ekstre alındı. Bu ekstreler ayn ayn analiz edildi. Çalışmalanmız sonucunda alkaloit içeriği bakımından B. vulgaris ve B. cretica diğer iki türden daha zengin olarak bulundu. Bu tez çalışması ile ülkemiz florasında kayıtlı olan dört Berberis türü, içermiş olduklan ana alkaloitleri bakımından incelendi. Sonuçta türlerin köklerinin alkaloit içeriği bakımından daha zengin olduklan ve alkaloit profillerinin birbirlerine çok yakın olduğu belirlendi. Aynca, izole edilerek yapısı belirlenen berberin alkaloitinin in vitro olarak antikanser etkisi incelendi. Anahtar Kelimeler: Berberis, Berberidaceae, izokinolin, protoberberin, aporfin, bisbenzilizokinolin, Yüksek Basmçlı Sıvı Kromatografisi (YBSK).

ABSTRACT Four Berberis species (Berberidaceae) of Turkey: B. crataegina, B. vulgaris, B. cretica and B. integerrima were investigated for alkaloids. Quantitative studies were carried out on the extracts of root, stem and branches, separately. The eight alkaloids isolated, namely berbamine, oxyacanthine, aromoline, berberine, palmatine, jatrorrhizine, columbamine and magnoflorine which were characterized by spectral techniques were used in assays as standard. These alkaloids were assayed on roots, stems and branches of all four species by High Pressure Liquid Chromatography (HPLC) using Photodiode Array Detector (DAD). Both for isolation studies and assays ethanolic extracts were used. These extracts were separated into fractions using standard an alkaloid fractionation procedure. Three main fractions: ether soluble bases, chloroform soluble bases and quaternary alkaloids, and two intermediate fractions were worked up separately. Berberis vulgaris and B. cretica were found to be richer in alkaloid content than the other two species. During this first comprehensive study of the alkaloids of all four Berberis species recorded in the flora of Turkey, roots in all the species were found to be richer in alkaloids than the other parts displaying similar alkaloid profile. Antitumor activity of berberine was also investigated in vitro. Keywords: Berberis, Berberidaceae, isoquinoline, protoberberine, bisbenzylisoquinoline, aporphine, High Pressure Liquid Chromatography (HPLC).