Juniperus foetidissima Willd. odun uçucu yağları

Abstract

Juniperus foetidissima Willd. Odun Uçucu Yağlan Uzm.Ecz.Zeynep TUNALIER Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmakognozi Anabilim Dalı'nda DOKTORA TEZİ olarak hazırlanmıştır. Danışman: Prof.Dr.Neşe KIRIMER OCAK 1999 ÖZET Dünyada 60 türü bulunan Juniperus cinsinin ülkemizde 8 türü yetişmektedir. Bu türlerden biri olan J. foetidissima Anadolu'da geniş bir yayılışa sahiptir. Yapraklan ezilince güçlü koku verdiği için halk arasında `Kokar Ardıç` olarak bilinir. Odunu, dayanıklılığı, güvelere karşı koruyucu etkisi ve güzel kokması sebebi ile sandık, dolap ve ev eşyalarının yapımında, yüksek ısı vermesinden dolayı da yakacak olarak kullanılmaktadır. Bilinçsiz tüketimi engellemek amacı ile Orman Genel Müdürlüğü tarafından koruma altına alınan türler arasındadır. Bu çalışmada J. foetidissima kök, gövde öz ve diri odunlarının uçucu yağların bileşimleri GC/MS sistemi ile incelendi. Kök öz odunundan buhar distilasyonu ile elde edilen uçucu yağ belli zamanlarda alınarak fraksiyonlar halinde toplandı ve bazı kromatografık teknikler (KK, FK, OBSK, PYBSK, PİTK) kullanılarak 10 bileşik izole edildi. Spektroskopik yöntemlerden ('H-NMR, 13C-NMR, GC/MS, İR) yararlanılarak sedrol, vidrol, 14-hidroksi-karyofillen, 8,14-sedrandiol, 8,14-sedranoksit, a-sedrenal, tuyopsenal ve kadalen isimli 8 bileşiğin yapılan aydınlatıldı. Kök öz odunu uçucu yağı, bu yağın oksijenli ve oksijensiz bileşiklerini içeren fraksiyonlan ve izole edilen bileşiklerden sedrol ve vidrolün bazı bitki patojenleri üzerindeki antifungal aktiviteleri incelendi. Sedrol ve vidrol ile sitotoksik aktivite çalışmalan yapıldı. Sedrolün antikanser etki bakımından dikkate değer aktivite gösterdiği, vidrolün ise antikanser amaçla kullanılamayacağı belirlendi. Aynca sedrolün LD50 değerinin 425 mg/kg olduğu bulundu. Anahtar kelimeler: Cupressaceae, Juniperus foetidissima Willd., uçucu yağ, sedrol, vidrol, 8,14- sedranoksit, 14-hidroksi-P-karyofıllen, antifungal etki, sitotoksik aktivite, akut toksisite.

Wood Essential Oils of Juniperus foetidissima Willd. MSc. Pharm. Zeynep TUNALIER This Ph.D. thesis study has been conducted at Anadolu University, Graduate School of Health Sciences, Pharmacognosy Department, Eskişehir, Turkey Superviser: Prof.Dr.Neşe KIRIMER January 1999 ABSTRACT The genus Juniperus which has 60 species worldwide is represented by 8 species in Turkey. J. foetidissima grows throughout Anatolia. It is known as `Kokar Ardıç` (fetid juniper) since leaves give off a strong odour when crushed. Its wood is used in carpentary for the manufacturing of cupboards, chests and household goods due to its fine odour and insecticidal properties, as well as solid fuel. It is among the protected species of Turkey. Essential oils from heartwood and sapwood of the root and stem of J. foetidissima were analyzed by GC/MS. The oil from the root heartwood which was collected as fractions during steam distillation was used for the isolation of constituents. Ten compounds were isolated using chromatographic techniques (such as CC, FC, MPLC, prep HPLC and prep TLC) and characterized by spectral methods as cedrol, widdrol, 14- hydroxy-P-caryophyllene, 8,14-cedrandiol, 8,14-cedranoxide, a-cedrenal, thujopsenal and cadalene. Structure elucidation studies on two compounds are under way. Root heartwood oil, its hydrocarbon and oxygenated fractions as well as cedrol and widdrol were tested for antifungal activity against some plant pathogens. Cytotoxic activity of cedrol and widdrol was also investigated. Cedrol displayed some promising anticancer activity, while widdrol was not active. LD50 of cedrol was determined as 425 mg/kg. Key Words: Cupressaceae, Juniperus foetidissima Willd., essential oil, cedrol, widdrol, 14-hydroxy-(3- caryophyllene, 8,14-cedranoxide, antifungal activityy, cytotoxic activity, acut toxicity.