Yarık damaklı Türk çocuklarının sesletim, işitsel ayrımlaştırma ve sesbilgisel özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı dudak ve damak yarıklığına sahip Türkçe konuşan çocukların sesletim, işitsel ayrımlaştırma ve sesbilgisel özelliklerinin belirlenmesidir. Araştırma niteliksel yönteme göre desenlenmiştir. Çalışma grubunu Anadolu Üniversitesi Dil ve Konuşma Bozuklukları Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi'ne dudak ve damak yarıklığına bağlı konuşma sorunu nedeniyle başvuruda bulunan, tek dilli Türkçe konuşulan bir evde yetişen yaşları 3,5-6,5 arasında değişen toplam 5 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada standardize edilmiş bir test olan Türkçe Sesletim Sesbilgisi Testi'nin sesletim, işitsel ayrımlaştırma ve sesbilgisi bölümleriyle DİLKOM Dudak ve Damak Yarıklığı Konuşma Değerlendirme Formu için hazırlanan cümlelerinden elde edilen konuşma ömeklemi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler Sony MZ-R70 dijital minidisc ile kaydedilmiş, Uluslararası Sesçil Alfabe (IPA) aracılığıyla yazıya dökülmüş ve her deneğin sesletim özellikleri, ses dağarcığı, ses gruplarının doğru üretim yüzdeleri ve sesbilgisel süreçleri çizelge ve grafikler aracılığıyla gösterilmiştir. Araştırmadan elde edilen başlıca bulgular şunlardır: Sesletim açısından deneklerdeki ortak bulgu durak, durak sürtünmeli ve sürtünmeli seslerden bir kısmının üretilmemesi, bu seslerin genizsi üretilmesi ve gırtlak durak sesinin kullanımıdır. İşitsel ayrımlaştırma bölümünde işitsel ayrımlaştırma becerilerindeki bozukluk ile sesbilgisel işlemlerin kullanımındaki sıklık arasında bir paralellik görülmüştür. Sesbilgisi bölümünde tüm deneklerde dudak ve damak yarıklığına özgü işlemler olan sürtünmelilerin genizsileştirilmesi, genizsi kaçak, gırtlak durak sesinin ve genizsi sürtünmeli sesin kullanımı gibi işlemlerin yanısıra devam eden sesbilgisel süreçler, kişiye özgü ve olağan dışı sesbilgisel süreçlere rastlanmış ve tüm deneklerin sesbilgisel bozukluk gösterdikleri bulunmuştur. Bu sesbilgisel bozukluğun yarık damak konuşmasındaki fonetik sorunun fonolojik soruna dönüşmesiyle ilişkili olabileceği düşünülmüştür.

The aim of this study is to find out the articulatory, auditory discriminationperformance and the phonological error patterns observed in the speech of Turkish speakingchildren with cleft lip and palate.The participants were 5 children with cleft lip and palate who were referred toDILKOM (The Education, Research and Application Centre for Speech and LanguageDisorders) for speech and language therapy. All five children were coming from monolingual,Turkish speaking families and their ages were between 3,5 and 6,5.The data was collected by a standardised test called Turkish Articulation andPhonology Test (Topba~, 2004) and sentences of DILKOM Cleft Palate Speech AssesmentForm developed at DILKOM. The data was recorded with Sony MZ-R70 dijital minidisc andtranscribed by The International Phonetic Alphabet (IPA). Articulation, auditorydiscrimination and phonological aspects of all children were shown seperately by tables andgraphs with descriptive measures.The main findings ofthe study are:The findings of the articulation part includes common characteristics due to cleftpalate in which the plosive and affricate voices were not produced, these sounds werenasalised, and the glottal stop was used.vIn auditory dicrimination part, the children who had the lowest scores from theauditory dicrimination part were the ones who had the most frequent phonological problems.In phonological analysis part, nasalization of fricatives, nasal release, glottalisationand the use of farengeal fricative sound was identified. It is implied that the error patternsreflect the characteristics due to cleft palate speech. Also the subjects had persisting, unusualand idiosyncratic patterns. All subjects were phonologically delayed. This phonologicalproblem was thaught to be the result of a phonetic problemKeywords: cleft palate, speech characteristics, cross-linguistic study, Turkish