Deneysel alkol yoksunluk sendromu üzerine Hypericum perforatum ekstresinin etkisi

Abstract

ÖZET Doktora Tezi DENEYSEL ALKOL YOKSUNLUK SENDROMU ÜZERİNE HYPERICUM PERFORATUM EKSTRESİNİN ETKİSİ ilke COŞKUN Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmakoloji Ana bilim Dalı Danışmanlar: Prof. Dr. Yusuf ÖZTÜRK Prof. Dr. İ. Tayfun UZBAY 2005 Bu tez çalışmasında, `sıvı diyet tekniği` yoluyla 21 gün boyunca kronik alkol verilerek alkole bağımlı yapılan sıçanlarda alkolün ani kesilmesi ile oluşturulan `deneysel alkol yoksunluk sendromu` üzerine Hypericum perforatum ekstresi (Hpe)'nin etkileri incelenmiştir. Çalışmada sıçanların günlük ortalama alkol tüketimi 12.38 ± 0.30 - 16.04 ± 0.32 g/kg/gün (ortalama ± OSH; n=40) arasında gerçekleşmiştir. Alkol almayan sıçanlara izokalorik alkolsüz sıvı diyet verilmiştir. Alkol alan ve almayan gruplardaki sıçanların ağırlıklarında başlangıç değerlerine göre bir azalma gözlenmemiştir. Ön çalışma kapsamında naive (herhangi bir uygulama almayan) sıçanlar üzerinde Hypericum perforatum ekstresinin (25- 400 mg/kg, i.p. doz aralığında) lokomotor aktivite ve motor koordinasyona etkileri, şalin injeksiyonu yapılan kontrol grubu sıçanlara paralel olarak test edilmiştir. Böylece, sıçanlarda Hpe'nin motor koordinasyonu ve lokomotor aktiviteyi bozmayan dozları 25-200 mg/kg arasında saptanmıştır. Ön çalışmada saptanan Hpe dozları ve şalin, yukarıda değinilen 21 günlük süreç sonunda alkol-bağımlısı durumuna gelmiş olan sıçanlara, alkol kesilmesini izleyen yoksunluk 2. saat ölçümlerinden 30 dakika önce ilk dozlar ve yoksunluk 6. saat ölçümlerinden yine 30 dakika önce (ilk dozdan 4 saat sonra ikinci doz) olmak üzere ikinci dozlar i.p. olarak uygulanmıştır. İlk injeksiyonlardan 30 dakika sonra başlamak üzere; alkol yoksunluğunun 2., 4., ve 6. saatlerindeki yoksunluk semptomları, bazı belirtiler için sayısal, bazıları için ise skor ölçütleri kullanılarak kaydedilmiş ve her bir grup için sayımla belirtilen verilerde `ortalama ± OSH` olarak, skorlanmış verilerde `medyan` olarak ve deneklerde görülme oranı ile belirtilen verilerde ise `% oluş sıklığı` olarak kaydedilmiş ve istatistikleri gerçekleştirilmiştir. Bulgularımıza göre; (a) Hpe, tüm doz düzeylerinde, alkol yoksunluğunun 2. ve 6. saatindeki lokomotor hiperaktiviteyi alkolik kontrol grubuna göre belirgin şekilde (p < 0.05) azaltarak, alkol almamış kontrol grubu düzeylerine çekmiştir, (b) Çalışmada kullanılan tüm dozlarda, yoksunluğun 2. ve 6. saatlerindeki artmış stereotipik aktiviteyi alkolik kontrol grubuna göre belirgin şekilde(p < 0.05) azaltmıştır, (c) Yoksunluk semptomlarından postür ve yürüme bozukluğu üzerine Hpe'nin hafifletici etkileri, yoksunluğun özellikle 4. saatinde belirgin olarak gerçekleşmiştir. Bu zamandaki ölçümlerde Hpe, postür bozukluğunu tüm doz düzeylerinde anlamlı şekilde (p < 0.05) azaltırken; yürüme bozukluğunu ise, 25, 50, 1 00 mg/kg dozlarında anlamlı şekilde (p < 0.05) azaltmıştır. Hem postür ve hem de yürüme bozukluğunu azaltıcı etkiler açısından özellikle 50 ve 100 mg/kg dozlarının etkinlikleri dikkat çekicidir, (d) Yoksunluk semptomlarından ajitasyon üzerine Hpe'nin olumlu ya da olumsuz olarak yorumlanabilecek istatistiksel olarak anlamlı herhangi bir etkisi oluşmamakla birlikte; yoksunluğun özellikle 4. saatinde 50 ve 100 mg/kg dozları ile oluşan, ajitasyonu azaltıcı yönde bir eğilimden söz etmek olasıdır, (e) Alkol yoksunluğundaki sıçanlarda gözlenen kuyruk sertliği üzerine Hpe dozları, her üç zamandaki ölçümlerde azaltıcı yönde bir eğilim sergilemiş olmakla birlikte, 100 mg/kg Hpe dozunun yoksunluğun 4. ve 6. saatlerinde anlamlı azaltıcı etkisi (p < 0.05) oluşmuştur, (f) Alkol yoksunluğundaki sıçanlarda oluşan `ıslak köpek silkinmesi` (wet dog shake) ve katatoni üzerine Hpe'nin anlamlı bir etkisi saptanamamıştır (g) Tremor % sıklığı üzerine de Hpe'nin tüm dozlarının tüm zamanlardaki değerlendirmelerde oluşan etkilerinin, tremorlan azaltıcı yönde eğilimleri bulunmasına karşın; bu azalmalardan, yoksunluğun 4. saatindeki 50 ile 100 mg/kg Hpe dozlanyla oluşan azalmalar istatistiksel olarak anlamlı (p < 0.05) bulunmuştur, (h) Alkol yoksunluk sendromunun 6. saatinde zil sesi ile indüklenen odiyojenik tutarıkların % sıklığı üzerine Hpe 100 mg/kg dozunda istatistiksel olarak anlamlı azalma (p < 0.05) oluşturmuştur. 25 ve 50 mg/kg Hpe dozlarının nöbet sıklığını azaltma eğilimleri istatistiksel olarak anlamlı çıkmasa da, bu dozlar, tutarıkların latent sürelerinde anlamlı (p < 0.05) uzamalara neden olmuştur. Bulgularımıza dayanarak, çalışmamız kapsamındaki alkol yoksunluk sendromunun belirtileri üzerine, kullandığımız Hpe dozlarından hiç birinin Öncelikle, olumsuz yani semptomları daha kötü duruma getiren herhangi bir etkisinin olmadığı ve genel olarak Hpe'nin bu doz düzeylerinde alkol yoksunluk sendromunun bir çok önemli semptomunu hafifletici yönde belirgin etkiler oluşturduğu söylenebilir. Sonuç olarak; Türkiye'de yetişen Hypericum perforatum bitkisinden elde edilen ve bu çalışmada kullanılan ekstrenin özellikle 100 mg/kg'lık i.p. dozunun, modelimizdeki yoksunluk sendromunu hafifletici etkisi ortaya konmuş olup, alkol yoksunluk sendromu tedavisinde Hpe'nin terapötik bir etkiye sahip olabileceği ileri sürülebilir. Anahtar kelimeler: Alkol, Alkol Yoksunluk Sendromu, Hypericum perforatum, Sıçan 11

ABSTRACT Doctorate Thesis EFFECTS of HYPERICUM PERFORATUM EXTRACT on the EXPERIMENTAL ALCOHOL WITHDRAWAL SYNDROME İlke COŞKUN Anadolu University Institute of Health Sciences Department of Pharmacology Supervisors: Prof. Dr. Yusuf ÖZTÜRK Prof. Dr. İ.Tayfun UZBAY In this thesis study, the effect of Hypericum perforatum extract (Hpe) on experimental withdrawal syndrome induced in alcohol addicted rats by a sudden cease of alcohol administration following its regular application throughout 21 days was investigated. The mean amount of alcohol consumption by rats is 12.38±0.30 - 16.04±0.32 g/kg/day (mean±SEM; n=40). The rats which do not receive alcohol were given an isocaloric liquid diet without alcohol. No weight loss in rats with alcoholic and alcohol-free diets was observed in pre- post treatment comparison. As a part of pre-test, the effect of Hypericum perforatum extract (25-400 mg/kg, i.p. dose interval) on locomotor activity and motor coordination of naive rats was compared against the control group rats which were injected saline. Thus, the ineffective dose interval of Hpe on locomotor activity and motor coordination was found to be 25-200 mg/kg. The pre-tested Hpe doses and saline were given to rats which were made alcohol-addicted in 21 days of regular alcohol application. The first doses were intraperitoneally injected to the rats 30 minutes before the 2nd hour assessment of alcohol withdrawal symptoms. The second doses were intraperitoneally applied right 30 minutes before the 6th hour assessment of withdrawal symptoms. This means, the first and second doses followed with a 4 hour interval in-between. The withdrawal symptoms started after 30 minutes of first injections and they were assessed in the 2nd, 4th and 6th hours of alcohol withdrawal. Data for different signs values were gathered and for numeric data `mean`, for scored data `median` and for incidence level `incidence percentage` values were calculated. The results showed that (a) Hpe administration at the 2nd hour and 6th hour at all doses reduced the locomotor hyperactivity significantly (p <0.05) compared with the alcoholic control group, and pulled it down to the same level as the control group which did not receive any alcohol, (b) The stereotypic activity at the 2nd and 6th hours of withdrawal was reduced significantly (p <0.05) when compared with the alcoholic group (c) The posture and walking abnormality was affected seriously from the alleviating influence of Hpe, especially at the 4th hour. At 4th hour assessments, the posture abnormality was decreased significantly (p <0.05) at all doses of Hpe. The walking abnormality was decreased significantly (p <0.05) at the 25, 50, 100 mg/kg doses. The alleviating effects of 50 and 100 mg/kg doses on posture and walking abnormality was particularly meaningful (d) Though it has an alleviating effect at 50 and 100 mg/kg doses, the effect of Hpe on agitation was not found to be statistically significant (e) The tail stiffness symptom was reduced by Hpe administration at all time points; particularly at the 4th and 6th hour, 100 mg/kg Hpe was significantly (p <0.05) effective (f) Wet-dog-shake and catatonia symptoms were not found to be significantly influenced by Hpe (g) The frequency percentage of tremors was reduced by Hpe, especially at the 4th hour of withdrawal, 50 and 100 mg/kg Hpe administration significantly (p <0.05) decreased the tremors (h) The frequency percentage of audiogenic seizures induced via bell voice at the 6th hour of withdrawal was significantly (p <0.05) reduced by 100 mg/kg Hpe administration. Although the tendency of 25 and 50 mg/kg Hpe to decrease seizures frequency was not statistically significant, these doses had significant (p <0.05) effect on increasing the latency of seizures. As a result, the findings unveiled that Hpe doses used in this study do not deteriorate the symptoms of alcohol withdrawal; instead, these doses alleviated a number of major withdrawal symptoms. This means, the extract of the plant Hypericum perforatum domestic to Turkey, alleviated the withdrawal syndrome particularly at 100 mg/kg i.p dose in this model. Therefore, Hpe could be claimed to have therapeutic effects on the treatment of alcohol withdrawal syndrome. Key words: Alcohol, Alcohol Withdrawal Syndrome, Hypericum perforatum, Rat HI