Bupropion hidroklorür`ün çeşitli analitik yöntemlerle biyolojik sıvılarda ve farmasötik preparatlarda tayini

Abstract

Bu çalışmada Bupropion Hidroklorür'ün (BUP) farmasötik tabletlerindeki tayini için geliştirilmiş olan potansiyometri, kondüktometri, UV ve II. türev spektrofotometri yöntemleri ve farmasötik tabletlerindeki tayine ilaveten BUP'un plazmadaki analizi için geliştirilmiş olan İTK ve YPSK yöntemleri tanıtılmaktadır. Spektrofotometrik yöntemler, valide edilmiş ve UV-spektrofotometri yöntemi için saptama sınırı (LOD) ve tayin alt sınırı (LOQ) değerleri 2.73x10-6 M ve 8.26x10-6 M olarak bulunmuştur. II. türev spektrofotometri yöntemi için ise bu değerler sırasıyla 8.20x10-7 M ve 2.48x10-6 M olarak hesaplanmıştır. Daha sonra, etkin maddenin asit, baz, hidrojen peroksit, kuru ve nemli ısı, fotokimyasal ve UV ışık ortamında kararlılığının araştırıldığı İTK yöntemi geliştirilmiş ve tam olarak validasyonu sağlanmıştır. Etanol-kloroform-glasiyel asetik asit (30:10:1, h/h/h) den oluşan hareketli fazın kullanıldığı yöntemin, LOD ve LOQ değerleri sırasıyla 10.41 ng.spot-1 ve 34.71 ng.spot-1 olarak hesaplanmıştır.Geliştirilmiş olan İTK yöntemi, BUP'un plazmadaki tayinine de uygulanmış ve ortalama olarak, % 87 dolayında, oldukça yüksek bir geri kazanım ve düşük bağıl standart sapma değerleri ile yüksek düzeyde kesinlik elde edilmiştir.Daha sonra, BUP'un farmasötik tabletlerinde ve ana metaboliti olan HBUP'la birlikte plazmada tayini için bir YPSK yöntemi geliştirilmiştir. Yöntem, İTK yönteminde olduğu gibi tam olarak valide edilmiş ve BUP'un plazmadaki LOD ve LOQ değerleri sırasıyla, 9.09x10-8 M ve 2.76x10-7 M olarak hesaplanmıştır. HBUP'un LOD ve LOQ değerleri ise, 4.68x10-7 M ve 1.42x10-6 M olarak bulunmuştur.Sonuç olarak, bu çalışmada BUP'un farmasötik tabletlerindeki tayini için potansiyometri, kondüktometri, UV ve II. türev spektrofotometri yöntemleri gibi basit, güvenilir, analiz maliyeti düşük, her laboratuvarda kolaylıkla uygulanabilen klasik analiz yöntemleri ve farmasötik tabletlerindeki tayine ilaveten BUP'un plazmadaki tayini için kesinliği, güvenilirliği ve seçiciliğinin yanı sıra duyarlı İTK ve YPSK yöntemleri geliştirilmiştir. Yöntemler, validasyonu sağlandıktan sonra BUP'un farmasötik tabletlerine başarıyla uygulanmış ve tablet içerikleri farmakopeye uygun bulunmuştur.İTK ve YPSK yöntemleri ile plazma analizlerinde de düşük bağıl standart sapma değerleri ile yüksek geri kazanım elde edilmiştir.Anahtar Kelimeler: bupropion hidroklorür, spektrofotometri, İTK, YPSK, tablet analizi, plazma analizi

Potentiometric, conductometric, UV-spectrophotometric and second derivative spectrophotometric methods which are developed for the determination of Bupropion Hydrochloride (BUP) in pharmaceutical tablets, TLC and HPLC methods which are developed for the determination of BUP in both pharmaceuticals and human plasma were described in this study. Two spectrophotometric methods were validated and the limit of detection (LOD) and quantitation (LOQ) of UV-spectrophotometry were 2.73x10-6 M and 8.26x10-6 M. Also, these parameters were determined as 8.20x10-7 M and 2.48x10-6 M for the second derivative spectrophotometry, respectively. Then, a stability indicating TLC method is developed for the determination of BUP in pharmaceutical tablets in which BUP was subjected to acidic and alkali hydrolysis, oxidation, photodegradation, dry heat and wet heat treatment and the method was fully validated. The mobile phase consisted of ethanol-chloroform-glacial acetic acid (30:10:1, v/v/v) was used and the LOD and LOQ values of the method were found as 10.41 ng.spot -1 and 34.71 ng.spot -1, respectively.Then, developed TLC method was applied to human plasma samples for the determination of BUP and high recovery almost about 87 % and high precision with low % RSD values were obtained.After all, a HPLC method was developed for the determination of BUP in pharmaceuticals and in human plasma for the determination of BUP and HBUP, the major metabolite of BUP. The method was fully validated as shown in TLC method and the LOD and LOQ values of HPLC method were 9.09x10-8 M and 2.76x10-7 M for BUP and also, these parameters were determined as 4.68x10-7 M and 1.42x10-6 M respectively, for HBUP.As a result, the developed potentiometric, conductometric and spectrophotometric methods were found to be simple, fast, reliable and cost efficient. These methods were classical methods which can be used in all laboratories. The TLC and HPLC methods were both selective and sensitive. Developed methods were fully validated and the applicability of the methods for the determination of BUP in pharmaceuticals was demonsrated and the drug content was found to be in the limits of USP 29 suggestions. Also the applicability of the TLC and HPLC methods in human plasma were demonsrated and high recoveries were obtained with the low % RSD values.Key Words: bupropion hydrochloride, spectrophotometry, TLC, HPLC, tablet analysis, plasma analysis