15-17 yaş çocuklar ve 18 yaş üstü yetişkinlerin semantik ve eylem akıcılık becerilerinin incelenmesi

Abstract

Semantik ve eylem akıcılığını barındıran sözel akıcılık ölçümleri nöropsikologlar ve dil ve konuşma terapistleri tarafından nöropsikolojik değerlendirmede sıkça kullanılmaktadır. Her iki akıcılık türü, bir kategori (isim ya da eylem) üzerinden belirli sözel ipuçlarının sunulması sonrasında kişinin kısıtlı bir zaman diliminde ürettiği sözcükler aracılığıyla ölçülmektedir. Bu çalışmada semantik akıcılık ölçümü için `Kahvaltılıklar, Tanınmış Kişiler, Yemekler, İçecekler, Ev Eşyaları` kategorileri ve eylem akıcılığı için `İnsanlar ne yapar?` bağlamında 1.5 dakika boyunca üretilen eylemler değerlendirilmiştir. Ayrıca, demografik (eğitim, yaş ve cinsiyet) ve süre (ilk, orta ve son 30 saniye) değişkenlerinin ölçümler üzerindeki etkisi incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel ve karşılaştırmalı istatistiksel yöntem kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada Türkçe konuşan ve yaşları 15-81 arasında değişen 150 katılımcı yer almıştır. Katılımcılar beş yaş (15-17, 18-29, 30-44, 45-59, 60 ve üstü) ve dört eğitim (Lise öğrencileri, 1-8 yıl, 9-11 yıl, 12 yıl ve üstü) grubuna ayrılmıştır. Ölçümler sonucu elde edilen ortalamaların yaş grupları arasında en yüksek 15-17, en düşük ise 60 yaş ve üstü gruptan elde edildiği gözlenmiştir. Eğitim değişkeninde, 1-8 yıl eğitim grubundaki katılımcılardan en düşük, 12 yıl ve üstü grubundan ise en yüksek ortalama sözcük sayılarının elde edildiği görülmüştür. Cinsiyet değişkeninde, kadın katılımcıların `Kahvaltılıklar ve Yemekler` kategorilerinde anlamlı olarak daha fazla ortalama sözcük ürettiği saptanmıştır. Süre dilimlerinde ise, ilk süre diliminde üretilen ortalama sözcük sayıları diğer dilimde üretilenlerden daha yüksek olmakla beraber, sonraki süre dilimlerinde bu değerlerin anlamlı olarak azaldığı tespit edilmiştir. Son olarak, kategoriler arasındaki üretim farklılıkları incelenmiş ve her bir kategoride üretilen sözcüklerin toplam ve ilk beş sıradaki üretim sıklığı hesaplanmıştır.

Verbal fluency measures involving semantic and action fluency are frequently used by neuropsychologists and speech and language therapists in neuropsychological assessment. Both of these fluency measures are implemented through the words belonging to one category (either noun or verb) produced within a limited time period following certain verbal clues presented. `Breakfast Items, Famous People, Food, Beverages, Household Items` categories for semantic fluency and action fluency (saying things people do) during 1.5 minutes were assessed in this study. Furthermore, the influence of demographic (education, age and gender) and time (first, middle and last 30 seconds) variables was examined. The data gathered were analyzed through descriptive and inferential methods. 150 Turkish-speaking participants whose age ranged from 15 to 81 participated in the study. The participants were stratified into five age (15-17, 18-29, 30-44, 45-59, 60 and above) and four education (High school students, 1-8 years, 9-11 years, 12 years and above) groups. Regarding the mean values across age groups, it was observed the highest and lowest values were obtained from 15-17 and 60 and above age groups respectively. It was also seen the highest and lowest mean values were attained by the participants of 12 years and above and 1-8 years of education groups respectively in the education variable. As for the gender, female participants were observed to produce higher mean number of words in `Breakfast Items and Food` categories, which was statistically significant. The mean numbers of words produced in the first 30 seconds were higher, and besides, statistically significant differences were obtained across all time segments investigated. Finally, production differences between categories were examined and total production frequencies and first five response rates were calculated for each category.