Afazili olan ve olmayan yetişkinlerin bilişsel becerilerinin kapsamlı afazi testi bilişsel tarama bölümü uyarlaması kullanılarak değerlendirilmesi

Abstract

Dil ve bilişin birbirini ne yönde etkilediği ve afazili bireyler için bilişsel becerilerin ne derece ve neye bağlı olarak etkilendiği uzun yıllar tartışılan bir konudur. Afazili bireylere yönelik hazırlanan nöropsikolojik testler ve bilişsel taramalar ise oldukça sınırlıdır ve içerikleri hakkında ortak bir görüşe varılamamaktadır. Bu çalışma, `Dil ve Biliş` ilişkisini irdeleyen alanyazına Türkçe konuşan afazili ve sağlıklı bireylerin bilişsel becerilerinin betimsel ve karşılaştırmalı analiz sonuçları ile katkı sağlamayı ve uyarlama sürecinde olan Kapsamlı Afazi Testinin Bilişsel Tarama Bölümünün kullanışlılığını görmek açısından bir ön çalışma sunmayı amaçlamaktadır. Eskişehir'de yaşayan, yaşları 21 ile 76 arasında değişen 14 afazili ve 14 sağlıklı bireyin değişen bilişsel becerileri ve Bilişsel Tarama Testinin bu değişkenlere ne kadar hassas olduğu incelenmiştir. Afazili bireyler afazi şiddetlerine göre Birincil, İkincil ve Yürütücü İşlevsel Bozukluk olmak üzere üç gruba (Ardila'nın sınıflandırması) ayrılmıştır.Afazili grup için en başarılı alanların motor planlama ve sözel üretim gerektirmeyen Semantik Bellek ve Tanıma Belleği alt testleri olduğu görülmüştür. Bilişsel Tarama bölümünde alınan puanlar ile bireylerin önceki dil değerlendirmesi (ADD) sonuçlarının anlamlı derecede ilişkili olması linguistik beceriler ile bilişsel beceriler arasında bir ilişki olduğunu göstermiştir.Afazili bireylerin korunan/hasarlanan dil becerileri bilişsel performansı etkilerken; ortak lokalizasyona bağlı olarak etkilenen dikkat, yürütücü işlevler, bellek gibi bilişsel becerilerin de linguistik yetiyi etkilediği düşünülmektedir. Dilin yalın bir olgu olmadığı ve aynı zamanda bilişin beş alt unsurundan biri olarak bütünden ayrılamayacağı düşüncesi desteklenmektedir ve bir dil değerlendirmesi öncesi ilişkili bilişsel becerilerin değerlendirilmesi sağlıklı bir müdahale ortamının temelini oluşturabilir. Bilişsel becerilerin kısa sürede mümkün olan en faydalı şekilde değerlendirilmesi için KAT, hem klinisyenler hem de afazili bireyler için kullanışlı bir tarama testi sunmaktadır.

The questions of how language and cognition affect each other, of how and to what extent cognitive skills of individuals with aphasia are impaired are controversial. Thus, neuropsychological and cognitive screening tests designed for aphasic individuals are rather limited and there are mixed opinions about their contents.The aim of this study is (i) to contribute the literature on the relationship between language and cognition; (ii) to provide descriptive and comparative analyses about this relation based on test results of Turkish speaking individuals with and without aphasia; (iii) to offer a preliminary study for the Cognitive Screening part of Comprehensive Aphasia Test (CAT), which is currently being adapted to Turkish.Cognitive skills of 14 individuals with aphasia and 14 non-brain-damaged individuals, aged between 21 and 76 years, living in Eskişehir were tested and the sensitivity of Cognitive Screening test to inconsistent cognitive abilities of participants was examined. Aphasic individuals were divided into three groups using according to aphasia severity: Primary, Secondary and Executive Functional Disorder Findings in this study showed that the aphasia groups achieved the highest scores in the Semantic Memory and Recognition Memory sub-tests, which do not require motor planning and verbal production. A correlation between the results of Cognitive Screening and the Language Assessment Test for Aphasia (ADD) also shows that there is a relationship between linguistic and the cognitive skills.While both impact and impaired language competences may impact on individuals' cognitive abilities, impairments in attention, executive functions, and memory would also affect language skills, as language and cognitive functions are thought to have shared neural representations. The idea of language not being a solitary but one of the five domains of cognition and cannot be separated from the whole is supported. Assessment of related cognitive skills prior to a language test can provide healthy basis for the intervention method. The CAT provides a useful screening tool for both clinicians and aphasic individuals in order to assess cognitive skills in the shortest possible and most useful way.