Development of railways in the Ottoman Empire and Turkey

Abstract

ÖZET Demiryolları 19. yüzyılın başında batı dünyasında ortaya çıktığı zaman, çağdışı olan ulaştırma sistemlerine olan büyük üstünlüğü sebebiyle kısa zamanda bütün dünyaya yayılmıştır. Batili devletler bir süre sonra bu ulaştırma sistemini dünya ekonomisini sanayi kapitalizminin şartlarına göre yeniden örgütlemede kullanılabileceğini fark etmişlerdir. Böylece batılı devletler, gelişmemiş ekonomilere sahip olan ülkeleri kendi üretim merkezlerine bağlamak için buralarda doğrudan demiryolu yapımına girişmişlerdir. 19. yüzyılın son çeyreğinde, hızlanan emperyalist yarışta demiryolları önemini artırmış ve ekonomik gayelerin dışında politik bir araç olarak ta kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu da bu gelişmelerden payını almış ve kapitalist dünya ekonomisiyle bütünleşmeye çalışırken batılı devletlerin politik ve ekonomik baskısı altına girmiştir. Diğer yandan, devleti modernleştirmeye çalışan Osmanlı yöneticileri ülkeyi ekonomik iflastan kurtaramamışlardır. Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte demiryolu politikalarında önemli değişmeler olmuş, o zamana kadar batı emperyalizminin bir aracı olan bu ulaştırma sistemi milli ve ekonomik bağımsızlığı kazanmak için kullanılmaya başlanmıştır. Sonuç olarak denilebilir ki, demiryolları Osmanlı ve Cumhuriyet devirlerinde birbirine zıt amaçlarla inşa edilmiştir. iv