Social development as a governmental strategy in the Southeastern Anatolia Project

Abstract

Atatürk İlkeleri ve inkılap Tarihi Enstitüsü' nde Yüksek Lisans derecesi için Nilay Özok tarafından Eylül 2004'te teslim edilen tezin kısa özeti Başlık: Güneydoğu Anadolu Projesi'nde Bir Yönetim Stratejisi Olarak `Sosyal Kalkınma` Bu tez, 1990'lı yıllarda Güneydoğu Anadolu Projesi'nde bir yönetim stratejisi olarak `sosyal kalkınma` nın ortaya çıkışım ve dönüşümünü incelemektedir. 1970'li yıllarda Fırat-Dicle havzasında bir dizi baraj, sulama kanalı ve hidroelektrik enerji santrali kurmak üzere altyapı projesi olarak ortaya çıkan GAP, 1990'lı yılların başlarında sosyal kalkınmnın önemli bir mesele olduğu bir `entegre kalkınma projesi` ne dönüştürüldü. GAP, 1990'lı yılların sonlarında ise, devlet-eksenli kalkınmadan piyasa eksenli kalkınma modeline geçen küresel kalkınma söyleminin etkisi altında, neo-liberal kalkınma pratiklerinin gereklerine göre yeniden yapılandırılan farklı bir `sosyal kalkınma` nosyonuna sahip olan `sürdürülebilir insani gelişme` söylemini benimsedi. Türkiye'de 1960'lı yıllardan beri hükümetlerin bölgesel kalkınma kaygılan, erken Cumhuriyet döneminden beri yönetimle gerilimli bir ilişkisi olan Kürt nüfusunu kontrol etme kaygılarıyla iç içe geçti ve hatta bunun bir aracı oldu. Dolayısıyla GAP örneğinde de Kürt sorunuyla başetme, hükümetlerin Doğu' ya sosyal kalkınmayı getirme çabalarının altında yatan en önemli rasyonel oldu. Bu yüzden, GAP'ın içerdiği sosyal kalkınma da, devletin bölgedeki nüfusu kontrol etmek için ortaya koyduğu bir yönetim stratejisi olarak düşünülmelidir. Kürt sorunu ile bölgesel kalkınma politikaları arasındaki bu ilişkisellikten yola çıkarak bu tez GAP'taki sosyal kalkınma nosyonunu, ortaya çıkışı ve dönüşümünün altında yatan yönetimsel rasyonellere, kullanılan teknolojilere ve öngörülen özne-oluşturma süreçlerine bakarak incelemektedir. Bu şekilde, bu tez, `kalkınma` kavramım eleştirmeden verili bir bütün kabul eden GAP üzerine yapılmış çalışmalara eleştirel bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır. iv

An abstract of the Thesis of Nilay Özok for the degree of Arts from the Atatürk Institute for Modern Turkish History to be taken September 2004 Title: `Social Development` as a Governmental Strategy in the Southeastern Anatolia Project (GAP) This thesis examines the emergence and transformation of social development as a governmental strategy within the Southeastern Anatolia Project (GAP) in the 1990s. GAP, which emerged as an infrastructure project to build dams, irrigation canals and hydroelectricity stations in the Tigris-Euphrates river basin in the 1970s, was transformed into an integrated development project in the early 1990s in which social development was a significant concern. In the late 1990s, under the impact of the shifting of the global development practice from state-led to market-led models, GAP adopted the discourse of `sustainable human development,` which entailed a novel notion of `social development` reconfigured in accordance with the neo-liberal development practices. Since the 1960s, governmental regional development concerns in Turkey were intermingled and became an instrument of managing the Kurdish population which since the early Republican era has had a tense relation with the state. Thus, in the GAP case, dealing with the Kurdish question has become the most significant rationale for the governmental efforts to bring social development to the east. Therefore the notion of `social development` GAP entailed should be considered as a governmental strategy set forth as a means of the governmental aspiration to manage the population living in the region. Considering this relation between the regional development policies and the Kurdish question this thesis looks at the notion of `social development` within GAP through an exploration of the governmental rationalities underlying its emergence and transformation, the technologies it deployed and the processes of subject-formation it entailed. In this manner, the study aims to bring a critical approach to studies on GAP in which `development` is taken as a given entity without being subjected to criticism. m