The Nature and characteristics of the major Kurdish movements: An analysis of Kurdish movements from the Bedirhan rebellion (1847) to the Sheikh Said rebellion (1925)

Abstract

Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'nde YüksekLisans derecesi için Hacer Sözbir tarafından Eylül 2006'da teslim edilen tezin kısaözeti.Başlık: Başlıca Kürt Ayaklanmalarının Niteliği ve Genel Özellikleri: BedirhanAyaklanmasından (1847) Şeyh Said Ayaklanmasına (1925) Kürt Hareketlerinin Birİncelemesi.Bu çalışma önemli Kürt ayaklanmalarından, Bedirhan ayaklanması (1847),Şeyh Ubeydullah ayaklanması (1880), Koçgiri ayaklanması (1921) ve Şeyh Saidayaklanmasını (1925) değerlendirmektedir. İlk üç ayaklanma Osmanlı dönemindemeydana gelmişken, Şeyh Said ayaklanması Cumhuriyet döneminde yaşanmıştır. Buçalışmanın amacı, Kürt isyanlarındaki devamlılık ve farklılaşmayı ortayaçıkarmaktır. Bununla birlikte, bu Kürt milliyetçiliğinin tarihsel gelişimini anlatmakanlamına gelmemektedir. Zira, Kürt milliyetçiliği bahsedilen ayaklanmalardanyalnızca son ikisi için sebepler arasında sayılabilir.Tanzimat dönemiyle başlayan ve Cumhuriyet döneminde de süren devletinmerkezileşme çabaları, Kürt ağaları ve şeyhleri için çok ciddi bir tehditoluşturuyordu. Bedirhan ayaklanması ve Şeyh Ubeydullah ayaklanması, OsmanlıDevleti'nin merkezileşmesine karşı direnme hareketlerinin tipik örnekleri olup,aşiret liderlerinin eski imtiyazlarını korumak ve Osmanlı Kürdistan'ı üzerindekiotoritelerini genişletmek için çıkardıkları isyanlardır. Değişen sloganlara vekatılımcıların çeşitliliğine rağmen, her türlü devlet müdahelesini ve merkezileşmeçabasını otoritelerine karşı tehdit olarak algılayan yerel Kürt liderler, Koçgiri veŞeyh Said ayaklanmalarının da en önemli aktörleriydi. Bununla birlikte, yirminciyüzyılda Kürt hareketine milliyetçi bir boyut eklendi. Bu yeni boyut, Koçgiri veŞeyh Said ayaklanmalarına da katılan, Kürtlük bilincinden milliyetçiliğe doğruevrilen eğitimli Kürtlerden kaynaklanıyordu. Bununla beraber, Kürt hareketlerisözkonusu olduğunda, bir ya da iki sebepten bahsetmek ve milliyetçi söylemleredayanmak yanıltıcıdır. Bunun bilincine vararak, bu tezde konu, Tanzimat,Abdulhamid dönemi, ve cumhuriyet dönemini de içine alan geniş bir bağlamdatartışılmaktadır.

An Abstract of the Thesis of Hacer Sözbir for the degree of Master of Arts from theAtatürk Institute for Modern Turkish History to be taken September 2006Title: The Nature and Characteristics of the Major Kurdish Movements: An Analysisof Kurdish Movements from the Bedirhan Rebellion (1847) to the Sheikh SaidRebellion (1925)This work evaluates the important Kurdish rebellions, which are the BedirhanRebellion (1847), the Sheikh Ubeydullah Rebellion (1880), the Koçgiri Rebellion(1921) and the Sheikh Said Rebellion (1925). While the first three of the rebellionstook place during the Ottoman era, the last one, the Sheikh Said rebellion broke outin republican Turkey. The aim of this work is to introduce the continuity anddifferentiation in the Kurdish rebellions; nevertheless, it does not attempt to explainthe history of Kurdish nationalism inasmuch as nationalism constitutes only oneaspect of the latter two rebellions mentioned above.The centralization attempts of the state that started from the Tanzimat periodand continued into the republican era were a major threat to the local Kurdish aghasand sheikhs. The Bedirhan rebellion and the Sheikh Ubeydullah rebellion weretypical examples of resistance against the centralization of the Ottoman state, andthey broke out in order to preserve old prerogatives and expand the authority of thetribal leaders over Ottoman Kurdistan. In spite of the changing slogans and thediversity of the participants, the local Kurdish leaders were the main actors of theKoçgiri rebellion and the Sheikh Said rebellion, since any government interventionor centralization endeavor was a challenge to their authority. However, anationalistic dimension was added to the Kurdish movement in the twentiethcentury. This new dimension stemmed from the educated Kurds, who evolved fromself-awareness to nationalism and participated in the Koçgiri and Sheikh Saidrebellions. Nevertheless, it would be misleading to refer one or two reasons and torely exclusively on the nationalist discourse with respect to the Kurdish movements.Being aware of this reality, this thesis discusses the issue within a larger context ofthe Tanzimat, the Hamidian period, and the republican era.