The Yezidis and the Ottoman State: Modern power, military conscription, and conversion policies, 1830-1909

Abstract

The community on which this thesis builds and fixes its narrative is the ?heterodox? Yezidi tribes that lived in the eastern provinces of the nineteenth-century Ottoman Empire, with Mosul holding the first place. Yet it is not an anthropological or ethnological study concentrated on the community itself. However, based on these tribes, it rather approaches the political order and new regime of power of nineteenth-century Ottoman Empire along with the Hamidian policy of ?taming? formulated for the population segments that lived on the margins of the empire and were regarded as ?heretic?, ?uncivilized and nomadic? on the grounds of the discrepancy in their religious beliefs. Hence it preeminently claims to be a monograph on nineteenth-century Ottoman history. The Yezidis, who had survived beyond the state's political authority and military penetration to a large extent in previous periods, were on the agenda of the state, more than they ever had been, in the time period discussed owing to the formation of a modern regime of power. From the 1830s onwards, there emerged several problems between the Yezidis, who were not recognized by the state as a separate religious group, and the Ottoman State, which attempted to exploit bodies and tax resources of its subjects more effectively, sought to ensure public security, and desired to gain the loyalty of communities under its hegemony. Among the leading problems between the two parties were military conscription, to which the Yezidis were opposed allegedly in accordance with their religious beliefs, and the conversion policies of the Hamidian period, firstly launched on the basis of ?advice and persuasion? tactics as long as applicable, but, if not, implemented by pressure and violence. The focal points of this study are the afore-cited topics in addition to how the Yezidi identity was perceived by the state, and the question of status, which is closely interrelated with their position in the political structure. Based on Ottoman archival documents, and contemporary observers' and researchers' narratives, the state policies and discourse in combination with their effects on the Yezidis and subsequent reactions are analyzed in this thesis. This study presents military conscription, a modern phenomenon, as a story of ?abstaining from both call to arms and threats to their beliefs? in the case of Yezidis. It is also argued in this study that endeavors to ?tame? the Yezidis and ?correct their beliefs? (tashih-i akaid) and to subjugate them by means of military operations in the Hamidian regime, all in one, resulted from general characteristics and ?strategies for hegemony? of the regime. Finally, it is oriented to show that attempts of penetration, and discourse and politics of the state had seriously affected the realities of the Yezidi community yet eventually did not culminate in an accomplishment as the state desired.

Bu tezin anlatısını inşaa ettiği ve sabitlediği topluluk başta Musul olmak üzere 19. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu?nun doğu vilayetlerinde yaşamış olan ?heterodoks? Yezidi aşiretleridir. Ancak topluluğun kendisine yoğunlaşan antropolojik ya da etnolojik bir çalışma değildir. Daha ziyade bu aşiretler üzerinden 19. yy. Osmanlı siyasal düzeni, yeni iktidar rejimi ve II. Abdulhamid döneminin, imparatorluğun marjininde yaşayan ve dini inançlarının farklılığı nedeniyle ?sapkın? (heretik) ve ?vahşi ve bedevî? olarak telakki edilen kesimlere dönük ?ıslah? etme siyaseti ele alınmaktadır. Bu nedenle öncelikle 19. yüzyıl Osmanlı tarihine dair bir monografi olma iddiasındadır. Daha önceki dönemlerde devletin siyasal ve askeri nüfuzunun büyük oranda dışında yaşayan Yezidiler ele alınan dönemde modern bir iktidar rejimin tesis edilme süreci nedeniyle hiç bir zaman olmadığı kadar devletin gündemine girmişlerdir. 1830?lu yıllardan itibaren, tebaasının bedenini ve vergi kaynaklarını daha verimli bir şekilde tasarruf etmeye girişen, kamu güvenliğini ve aşayişi tesis etmeye çalışan, ve hakimiyeti altındaki toplulukların sadakatini kazanmayı arzu eden Osmanlı Devleti ve devlet tarafından ayrı bir din olarak tanınmayan Yezidiler arasında bir dizi sorun meydana gelmiştir. Bunların başında Yezidiler?in, kendi söylemlerine göre, dinî inançları gereği karşı oldukları askerlik hizmeti ve II. Abdulhamid döneminde önce `nasihat ve ikna? yoluyla, mümkün olmadığında ise baskı ve şiddet yoluyla İslamlaştırma girişimleri gelmektedir. Bu iki konu ve Yezidi kimliğinin devlet tarafından nasıl algılandığı ve onların siyasal yapıdaki yerleriyle bağlantılı olan `statü problemi? tezin odak noktalarıdır. Osmanlı arşiv kaynakları ve çağdaş gözlemci ve araştırmacıların anlatılarına dayanarak hazırlanan bu çalışma, devlet siyaseti ve söylemi ile bunun Yezidiler üzerindeki etkisi ve buna verilen tepkileri incelemektedir. Bu tez modern bir fenomen olan zorunlu askerlik konusunu Yezidiler örneğinde ?silah altına alınmaktan ve dinî inançlarına yönelik tehditlerden kaçınma? öyküsü olarak sunmaktadır. II. Abdulhamid döneminde Yezidiler?i ?ıslah? etme, ?inançlarını düzeltme? (tashih-i akaid), ve onları askeri harekâtlarla denetim altına alma girişimlerinin ise, II. Abdulhamid rejiminin genel karakteristikleri ve ?egemenlik stratejileri?nden kaynaklandığı iddia ediliyor. Nihayet, tezde bu nüfuz etme girişimleri ile devlet söylemi ve siyasetinin Yezidi topluluğunun realitelerini ciddi derecede etkilediği ancak bunların devletin arzu ettiği şekilde neticelenmediği gösterilmeye çalışılıyor.