The Ottoman mining sector in the age of capitalism: An analysis of state-capital relations (1850-1908)

Abstract

Bu çalışma Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde devletin madencilik sektöründe iş yapan aktörlerle ilişkisini ele almaktadır. Osmanlı madenciliği on dokuzuncu yüzyılda klasik dönemdekinden farklı olarak nizamnamelerle yönetilmeye başlamıştı. Böylece, özel sektöre kapılar açılmış ve yerli-yabancı birçok yatırımcı maden işletmek için imtiyaz almıştır. Yabancı sermayedarlar parasal ve teknolojik üstünlükleri dolayısıyla birkaç on yıl içerisinde sektörde egemen hale gelmişler ve devlete çok az bir pay bırakarak Osmanlı kaynaklarını sömürmeye başlamışlardır. Bu durum Osmanlı toplumu ve hükümetini rahatsız etmiş ve yönetim tarafından Osmanlı çıkarlarını artıracak yollar aranmıştır. Yabancılara çeşitli yöntemlerle engel olmaya çalışılsa da yabancı devletlerin baskıları Osmanlı hükümetinin yabancılara karşı istediği gibi hareket etmesini engellemiştir. Bu durumda imparatorluk adına madenlerden daha fazla fayda sağlamanın yolu yerli üretim organlarının harekete geçirilmesiydi. Hükümetin çabalarına rağmen Osmanlı özel sektörü yabancılarla rekabet edemedi. Özel sektörün imtiyazları maden işletmek için değil satmak için aldığını gören hükümet yerli anonim madencilik şirketlerini teşvik, saraya yakın bürokratlara imtiyaz verme ve devletçe işlettirilen madenleri ıslah etme yollarıyla yabancı sermayeye direnmeye çalıştıysa da madencilikten aldığı payı pek artıramadı.

This thesis examines the relations of the Ottoman state with other actors of the mining sector in the last decades of the empire. In the nineteenth century, mining in the empire started to be regulated by nizamnames as opposed to the classical period. This brought the private sector and many foreign and local entrepreneurs obtained concessions for operating mines. In a few decades, foreigners dominated the sector because of their financial and technological superiorities, and started to exploit Ottoman resources, leaving a small share to the state. This disturbed Ottoman society and government, and the administrators sought opportunities to increase Ottoman interests. Though there were certain efforts to restrain foreigners, the pressure of the foreign states on the Ottoman government limited these efforts. The only way to better benefit from the mines was to deploy local producers. Notwithstanding the government?s efforts the Ottoman private sector could not compete with the foreigners. Realizing that Ottoman citizens took concessions for reselling instead of operating mines, the government tried to resist against foreign capital by encouraging domestic joint stock mining companies, granting concessions to the bureaucrats and ameliorating the mines operated by the government. However, the Ottoman share in the mining production remained limited.