Türkish liberalism and the social question (1908-1945)

Abstract

IV Atatürk İlkeleri ve inkılâp Tarihi Enstitüsü'nde doktora derecesi için Güven Bakırezer tarafından Temmuz 2001 'de teslim edilen tezin özeti Başlık: TÜRKİYE'DE LİBERALİZM VE SOSYAL SORUN, 1908-1945 1908 devrimini takiben, Türkiye'de yönetici elitler aşırı bireyci bir serbestlik ve dolayısıyla toplumsal uyumu bozucu bir ideoloji olarak anladıkları liberalizmi giderek itibardan düşürdüler. Liberal gelenek içindeki 19. yüzyıl sonu sosyal dönüşüme gözlerini kapadılar, çünkü sosyal liberalizm emekçi sınıflara kendilerinin vermeye hazır olduklarının ötesinde sosyal haklar vaat ediyordu. Türkiye'de resmi ideoloji, solidarizm, sosyal liberalizmin bir türü olan Fransız solidarizminden uzak olarak, servet ve gelir yeniden bölüşümünü değil, istikrarlı bir ilkel sermaye birikimini gerçekleştirmek için, dolayısıyla sosyal sorunu çözmekten çok bastırmak üzere kuruldu. Kıyasla, Türkiye'de liberalizm, mevcut ekonomik ve sosyal aşamanın getirdiği güçlüklere rağmen, emekçi sınıfların hak ve taleplerini tanıyarak bir toplumsal uyum teorisi sunmakla çok daha yapıcıydı. Türkiye'de liberaller bireycilik ve dayanışma, rekabet ve yardımlaşma, bireysel haklar ve toplumsal görevler arasında uyum aradılar. Salt ekonomik gelişme ve etkinlik temelinde değil, aynı zamanda ekonomik eşitlik temelinde, bırakınız yapsınlar-bırakınız geçsinlerci ekonomik modeli giderek reddettiler. Sosyalizmin ideallerine karşı sempatik bir konum aldılar ve faşizmi sosyalizmin panzehiri olarak görmediler. Mevcut rejimden daha demokratik, sosyal demokrasiye götürebilecek bir politik rejim savundular. Kooperatifleri, belediye hizmetlerini, sosyal yardımı, sosyal amaçlı vergilendirmeyi, çalışma koşullarının iyileştirilmesi savundular, ücret artışlarını savunmaya, sendika ve grev haklarını tanımaya meylettiler.

Ill An Abstract of the Dissertation of Güven Bakırezer for the degree of Doctor of Philosophy at the Atatürk Institute for Modern Turkish History to be taken July 2001. Title: TURKISH LIBERALISM AND THE SOCIAL QUESTION, 1908-1945 Following the 1908 revolution, Turkish ruling elites increasingly discredited liberalism, regarding it as the extreme individualist laissez-faire strand and thus an ideology disrupting social harmony. They closed their eyes to the late-nineteenth century social transformation in liberal tradition because social liberalism promised the labouring classes social rights beyond what the ruling cadres in Turkey were ready to grant. Far from French solidarism, a variant of social liberalism, the Turkish official ideology of solidarism was constructed to suppress the social question more than to solve it in order to realise a stable primitive capital accumulation, not a wealth and income redistribution. In comparison, despite the discouragement of the existing stage of social and economic development, Turkish liberalism was more constructive than the official ideology in providing a theory of social harmony by recognising the demands and rights of the labouring classes. Turkish liberals sought harmony between individualism and solidarity, competition and cooperation, individual rights and social duties. They increasingly rejected laissez-faire economics not only on the grounds of economic development and efficiency but also of economic equality. They took a sympathetic stance towards the ideals of socialism and never saw fascism as the antidote to socialism. They defended a more democratic political regime, which was conducive to a socially democratic regime, than the one existing in Turkey. They recommended cooperative work, municipal services, social aid, taxation as a social instrument, the betterment of working conditions, and generally tended to advocate wage increases and to recognise the rights of union and strike.