Effects of the migration experience on the psychological well being of the second generation Turkish (lm) migrants

Abstract

1 X ÖZET Bu araştırmanın amacı, yurt dışından Türkiye'ye dönen 15-16 yaşlarındaki gençlerin ruh sağlıklarının Almanya'da ve Türkiye'de yaşayan akranlarıyla karşılaştırılarak incelenmesidir. Göç eden insanlar yeni çevrelerine uyum sağlarken sorunlarla karşılaşırlar. Konuyla ilgili gözlem ve araştırmalar, karşılaşılan uyum sorunlarının göçmenlerin ruh sağlıklarını olumsuz yönde etkilediklerini göstermektedir. Bu tür araştırmalarda, göç deneyimi olmayan gençlerin bu deneyimi bir veya iki kez yaşayan gençlere kıyasla, sosyal ve psikolojik olarak çevrelerine daha iyi uyum sağlayacakları beklentisi yer almaktadır. Yurda dönen ikinci kuşak gençlerin uyum sorunlarıyla ilgili inceleme ve araştırmaların henüz çok sis tematik oldukları söylenemez. Bu gençlerin uyum sorunlarını, onların ruh sağlıklarının karşılaştırmalı bir değerlendirmesiyle incelemeyi amaçlayan bu çalışma, 4 yıllık uluslararası bir projenin ilk aşamasıdır. Türkiye ve Almanya'daki farklı okullarda gerçekleştirilmiş olan bu araştırma için Türkiye'de seçilen okullardan biri, yurda kesin dönüş yapan Türk işçi çocukları için özel olarak kurulan Anadolu lisesi; diğeri, yurt dışına hiç çıkmamış olan çocukların gittiği bir devlet lisesidir. Almanya' da ise, Düsseldorf ' taki göçmen çocukların devam ettiği çeşitli okullardan yararlanılmıştır. Çalışmanın tüm örneklemini oluşturan 260 dokuzuncu sınıf öğrencilerinden 60 tanesi (30 kız, 30 erkek) Almanya'daki okullardan, 200 tanesi ise, her iki örneklem grubunda 100 öğrenci (50 kız, 50 erkek) olmak üzere, Türkiye'deki okullardan seçilmişlerdir. Yurda geri dönen gençlerin ruh sağlıklarının Almanya' daki ve Türkiye'deki akranlarından daha olumsuz düzeyde olması beklenirken; hiç göç etmemiş Türk gençlerinin (kontrolgrubu) ruh sağlıklarının diğer iki göçmen grubundakilerden (Türkiye ve Almanya' daki) daha iyi olacağı beklenmektedir. Ruh sağlığı göstergeleri olarak, kişisel ve sosyal algılamalar ile çocuk yetiştirmedeki aile tutumlarının algılanmasında kullanılan ölçümler aşağıdaki 7 ölçek aracılığıyla elde edilmiştir: (1) Mooney Problem Tarama Listesi, (2) Minnesota Danışma Envanteri, (3) Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri, (4) Sınav Kaygısı Envanteri, (5) Beck Depresyon Envanteri, (6) Kendim Hakkımda Düşüncelerim, (7) Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği. Ayrıca Türkiye'deki örneklem grubunu oluşturan, yurda dönen ve yurt dışına hiç çıkmamış gençlerin sosyal ve yaşamsal durumlarını betimlemek ve karşılaştırmak üzere demografik bilgi anketi uygulanmıştır. Bu grupların karşılaştırılmasında yüzdelik oranları, ki kare testleri ve Pearson Momentler Çarpımı korelasyonları kullanılmıştır. Bulgular, yurt dışına hiç çıkmamış olan kontrol grubu gençlerin orta sınıf Türk ergenlerini göreceli, olarak temsil ettiklerini gösterirken, yurda dönen gençlerin sahip oldukları farklı yaşam koşulları nedeniyle Türkiye'ye geri dönen tüm gençleri temsil edemediklerini göstermektedir. Çalışmanın beklentileriyle ilintili olarak altı denence geliştirilmiştir. Bu denenceler tek ve çift yönlü varyans analizleri, Post Hoc Scheffe karşılaştırmaları ve bağımsız grup t-testi teknikleri kullanılarak sınanmıştır. Çoğu Düsseldorf Üniversitesinde gerçekleştirilen bilgisayar analizlerinde, araştırmada kullanılan tüm ölçeklerin türkçe formları için alfa güvenirlik ve madde-toplam geçerlik katsayıları yeniden hesaplanmıştır. Ancak bazı ölçeklerin Almanca formlarının veri toplama sırasında henüz hazır olmaması nedeniyle, denencelerin yarısı yalnızca Türkiye'de toplanan verilerle sınanabilmiştir. Sonuçta birinci, üçüncü ve dördüncü denenceler yalnızca Türkiye ' deki iki grup; ikinci, beşinci ve altıncı denenceler ise tüm örneklem grupları kullanılarak sınanabilmiştir.X 1 Birinci denencede, yurda geri dönen gençlerin kişisel ve sosyal problemlerinin hiç göç etmeyenlerden daha fazla olacağı öngörülmüştür. Ancak denene desteklenememiştir. Mooney Problem Taram Listesi ve Minnesota Danışma Envanteri'nde yer alan 18 problem alanının sadece 6'sında, yurda geri dönen gençlerin hiç göç etmeyenlerden daha fazla sıkıntılı olma eğiliminde görünmelerine rağmen, bu sıkıntılar yalnızca Sosyal Psikolojik İlişkiler alanında istatistiksel düzeyde an lamlı çıkmıştır. İkinci denencede, Durumluk-Sürekli Kaygı ve Sınav Kaygısı envanterleri sonuçlarına göre, yurda geri dönenlerin Almanya'daki gençlerden ve Türkiye'deki hiç göç etmemiş akranlarından daha yüksek kaygılı olacakları beklenmektedir. Yurda geri dönen gençlerin, hiç göç etmeyenlerden daha yüksek, buna karşın Almanya'daki akranlarından daha düşük durumluk kaygı düzeyinde olmaları, bu denencenin kısmen desteklendiği şeklinde yorumlanmıştır. Sürekli Kaygı Ölçeğinde, üç örneklem grubu arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Sınav kaygısı ölçeği sonuçlarına göre ise en yüksek kaygılı olan grup, Al manya'daki göçmen gençlerin oluşturduğu örneklem grubudur. Üçüncü denencede, yurda geri dönen gençlerin hiç göç etmeyen gençlerden daha iç-çöküntülü (depresif) olacakları beklenmektedir. Beck Depresyon Envanteri sonuçları, örneklem gruplarının farklı olmadıklarını göstermiştir. Bu nedenle de nence desteklenememiştir. Buna karşın, Türkiye'deki çalışmalarda kullanılan depresyon düzeyinin sınıflandırılma sistemi ne göre hem yurda geri dönen hem de hiç göç etmeyen gençlerin hafif düzeyde iç-çöküntülü (depresif) olduğu sonucuna varılmıştır. Dördüncü denenceye göre, yurda geri dönenlerin öz kavramı (self -concept) hiç göç etmeyen akranlarınkinden daha olumsuz olacaktır. Her iki grubun Kendim Hakkında Düşüncele-XIX rim (Öz-kavramı) ölçeğinden elde ettikleri puanlar arasında anlamlı farkların olmaması bu denenceyi çürütmüştür. Beşinci denencenin beklentisi geri dönen gençlerin aile-çocuk ilişkileri ile ilintilidir. Bu denencenin beklentisi, yalnızca annenin ev kadınlığı rolünü reddeden aile tutumu faktöründe gerçekleşebilmiştir. Bu faktördeki bulgulara göre geri dönen gençlerin oluşturduğu örneklem grubu diğer iki örneklem grubundan anlamlı ölçüde farklı (olumsuz) bir algılama göstermiştir. Minnesota Danışma Envanterinin Aile İlişkileri alt ölçeği bulguları, geri dönen ve hiç göç etmemiş olan gençlik grupları arasında anlamlı bir fark göstermemektedir. Sonuçlar kısmî destek sağlamış; ancak bu, denencenin tümüne genelleştirilebilecek düzeyde olmamıştır. Altıncı denencede, üç örneklem grubunda da erkeklerin yararına cinsiyet farklılıkları beklenmektedir. Sonuçlar, bu denenceyi kısmen destekler özelliktedir. Bazı bulguların erkeklerin yararına olmasına karşın bazılarının böyle olmadığı görülmektedir. Mooney Problem Tarama Listesi ve Minnesota Da nışma Envanterinde yer alan 18 problem alanının onbeşinde, kızlar erkeklerden daha fazla kişisel ve sosyal problemlere sahip olma eğilimindedirler. Problem tarama listesinin Kişisel Psikolojik İlişkiler ile Yaşam Koşulları ve İş alt ölçeklerinde; Minnesota Danışma Envanterinin ise Duygusal Denge ile Anlık Psikolojik Durum alt ölçeklerinde, cinsiyet farklarının erkeklerin yararına olduğu saptanmıştır. Durumluk-Sürekli Kaygı ve Sınav Kaygısı Envanterlerine göre kızlar er keklerden daha fazla kaygılıdırlar. Kızlar biraz da depresif (iç-çöküntü) özellikler göstermişlerdir. Kız ve erkeklerin puanları ne öz-kavramı ölçümünde ne de ailenin çocuk yetiştirme tutumlarının çoğunda anlamlı düzeyde farklı bulunamamıştır. Yurda geri dönen kızların kaygı ve depresyon ölçümlerin de en yüksek, öz-kavramı ölçümünde ise en düşük puanlara sahip olmaları bu denencenin bir diğer beklentisidir. Bulgular,Xlll geri dönen kızların durumluk kaygı ve depresyon ölçümlerinde en yüksek puanlara sahip olduğunu, ancak öz-kavramı ölçümünde en düşük düzeyde olmadığını göstermiştir. Bu çalışmaların iki temel kısıtlaması vardır. Yöntemle ilişkili olan bu kısıtlamaların biri örneklem, diğeri ise veri toplama işlemiyle ilgilidir. Bu işlem, çalışmanın başlangıçtaki (esas) deseninin önemli ölçüde değiştirilmesine neden olmuştur. İlk kısıtlama, özel bir Anadolu Lisesinden seçilen, yurda geri dönen gençlerden oluşan örneklem grubunun homojen yapısıyla ilişkilidir. Gelecekteki araştırmacılara örneklem grubunu böyle homojen bir kaynaktan değil, geri dönen gençlerin hiç göç etmemiş akranlarıyla bir arada bulundukları karma bir okuldan seçmeleri önerilir. Veri toplamada kullanılan ölçekler ve öğrenciler hakkındaki tanıtıcı bilgiler (öğrencinin adı, vs.) çalışmaya izin verecek olan bakanlık tarafından denetlenmiştir. Sonuç olarak araştırmanın regrasyon analizini gerektiren deseni bu analiz uygulanamadığından değiştirilmek zorunda kalınmıştır. En uygun düzenleme ve analizlerin gerçekleştirilmesi için gelecekteki araştırmacıların bu tür istenmeyen kısıtlamaları en aza indirmeleri önerilir. İkinci kısıtlamının bir diğer yönü aynı ölçeklerin farklı kültürlerde uygulanmalarına ilişkindir. Yalnızca üç ölçeğin ( Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri, Sınav Kaygısı Envanteri ve Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği) Türkçe ve Almanca formlarının varolması üç örneklem grubu arasında yapılması öngörülen karşılaştırmalara bir kısıtlama getirmiştir. Denencelerin değerlendirilmesi, büyük bir olasılıklaXIV yukardaki kısıtlayıcı koşullardan etkilenmiştir. Bu nedenle, elde edilen sonuçları, bu araştırmada yer alan gruplar için bile genelleştirirken dikkatli olmak gerekmektedir. Eğer gelecekteki araştırmalar bu çalışmanın bulgularını desteklerse, geri dönen gençlerin pek çok gözlemcinin var saydığı yoğunlukta uyum sorunlarıyla karşılaşmadıkları; ya da bu gençlerin sorunlarla başa çıkabildikleri görüşü doğrulanmış olacaktır.

Ill ABSTRACT The purpose of the present study is to examine and compare the psychological well-being of 15-16 years old remigrants (Remig) in Turkey with other immigrant peers (still living in Germany, TIG) and their non-migrant counterparts living in Turkey (TIT), Based on previous observations and research indications that psychological well-being is negatively affected by adjustment difficulties the immigrants encounter when emigrated, it is assumed that youth who experienced no migration is better socially and psycho logically adjusted than those who experienced migration once or twice. Yet, studies done in defining and delineating the nature and intensity of the adjustment problems of the remigrants (the second generation migrants) are viewed to be quite inadequate. This study, which is part of an ongoing international four-year project, is aimed at a systematic exploration of what kind of adjustment problems remigrant youth experience, initially by a comparative assessment of their psychological well-being. This study is carried out at different schools both in Turkey and in Germany. The schools in Turkey are an Ana dolu Lycee, which is established specially for the children of returnee Turkish workers, and a regular Turkish state high school, students of which have never been to or lived abroad. However, in Diisseldorf (Germany ) different schools in which the immigrant students are found are utilized. Two hundred and sixty ninth grade students, 100 (50 girls and 50 boys) from each of the two Turkish schools (Remig and TIT) and 60 (30 girls and 30 boys) from the German schools (TIG) con stitute the sample of the study. The level of psychological well-being of the remigrantIV youth is anticipated to be lower than immigrant peers in Germany (TIG) and non-migrants in Turkey (TIT). The psycho logical well-being of the non-migrants (as control) is assumed to be superior to that of the two immigrant groups. It is also expected to see sex differences in favor of boys. The indicators of psychological well-being are con sidered to be students' personality and social perception measures as well as their perception of parental attitudes toward child-rearing. These indicators are obtained from measures indicated by seven instruments: (1) The Mooney Prob lem Check List; (2) The Minnesota Counseling Inventory (MCI); (3) State-Trait Anxiety-Inventory (STAI); (4) Test Anxiety Inventory (TAI):; (5) Beck Depression Inventory (BDI); (6) Piers-Harris Children's Self Concept Scale (WIFAM); (7) Parental Attitude Research Instrument (PARI). Additionally, a Demographic Information Questionnaire is administered to youth in Turkey (Remig and TIT) to compare the background of these two sample groups. Frequencies, chi-square statistics, and Pearson Prod uct Moment Correlations are utilized in the comparisons of these samples. Results obtained from the Demographic Infor mation Questionnaire show that the non-migrants are relatively representative of middle class Turkish adolescents, while the remigrants are not. Moreover, the remigrants in the sample show to have different living conditions from other re- migrant adolescents living in Turkey. Therefore, they may not be representative of the typical returnee youth. Based on the expectations of the present study, six hypotheses are formulated. These hypotheses are statistically tested by one-way Analysis of Variance, two-way Analysis of Variance, Post Hoc Scheffe comparison, and independent group t-test techniques. Most of the computer analyses have beenconducted at Düsseldorf University which also include new alpha reliability coefficients and item-total validity co efficients for all the Turkish forms of the scales used in the study. On the other hand, since the German forms of some scales were not ready by the time data were collected from the German migrant (TIG) groups, results used in hypothesis- testing sometimes came from samples in Turkey (Remig and TIT) only. Thus, hypotheses one, three, and four are tested on these two groups; hypotheses two, five, and six are tested using all three samples. The findings of the study are presented using these six hypotheses as bases and discussed accordingly. It is anticipated in the first hypothesis that there will be more personal and social problems among remigrants than the non-migrants. But, this hypothesis is not supported. Although the remigrants tend to have more difficulty than the non-migrants in six out of 18 problem areas tapped by the Mooney Problem Check List and the Minnesota Counseling Inventory, they score significantly higher than the non- migrants only in Social-Psychological Relations. The expectation of the second hypothesis is that the remigrants will be more state-trait and test anxious than the non-migrants and the immigrants in terms of the STAI and TAI scores. This is partially supported, as remigrants prove to be more state anxious than non-migrants, but not the immigrants still living in Germany. On the Trait Anxiety Scale, there are no significant differences among samples. In terms of test anxiety, the immigrant youth in Germany (TIG) prove to be the most test anxious sample. It is expected in the third hypothesis that the re migrants will be more depressed than the non-migrants. The scores on the Beck Depression Inventory show that the samplesVI are basically similar on this dimension. Thus, this hy pothesis is rejected. However, on the basis of the categoriza tion system used in the Turkish BDI studies, both groups can be described as mildly depressed. The fourth hypothesis anticipates that the remigrants will have lower self-concept perception than the non-migrants. Differences between the remigrant and non-migrant groups on the self-concept scores are nonsignificant, therefore, do not support this hypothesis. The expectation of the fifth hypothesis is related to poor parent-child relations in the remigrant sample. Results suggest partial support, but cannot be accepted as adequate evidence enough to generalize to the fifth hypothesis. Findings show nonsignificant differences between the re migrant and non-migrant groups in the Family Relations of the MCI. The expectation of this hypothesis is fulfilled only by one parental attitude (PARI) factor, mother's rejection of home making role. The remigrant group is significantly more rejecting of such a mother role than the other two groups. The expectation of the sixth hypothesis is that sex differences will exist in all sample groups, in favor of boys. Results provide partial support for this hypothesis. Some findings are in favor of boys, but not all differences are significant. Girls tend to have more personal and social problems than boys, in fifteen out of 18 problem areas tapped by the Mooney Problem Check List and the MCI subscales. Sex differences favor boys significantly on the Personal-Psycho logical Relations, and Finances: Living Conditions and Employment subscales of the Check List; Emotional Stability, and Mood subscales of the MCI. Girls are more anxious than boys on the State-Trait Anxiety and Test Anxiety Inventories. Girls are mildly depressed whereas boys are not depressed.vıı Boys and girls do not differ in their self-concept scores, nor in their perception of most of the parental child-rearing attitudes. Another expectation is that the remigrant girls will score the highest in anxiety and depression, but lowest in self-concept measures. The remigrant girls actually do score higher in state anxiety and depression, but they do not have lower self-concept than others. There are two major limitations of this study. They both are related to the method such as the sample and the data collection procedure. The latter interfered with the original design of the study to the extent that it had to be modified considerably. The first limitation is related to the homogeneous nature of the Turkish sample. The remigrant adolescents were selected from a special Anadolu lycee where only immigrant children go. For future researchers, it is recommended that rather than drawing from a homogeneous source the sample should come from a school where a mixed group of remigrant and non-migrant students are found. Due to Ministerial restrictions, the scales used in data collection are subjected to close examination to obtain permission. Identifying information on students are also controlled this way so that names could not be solicited. As a result, the study had to undergo modifications, because the design utilizing regression analysis could not be applied. In order to actualize the most appropriate design and analyses, future researchers have to plan and mitigate similar limitations. Another aspect of the second limitation is related to the cross-cultural applicability of the scales. Three sample comparisos have been limited to three scales (STAI, TAI, andVX11 the PARI), because these were the only available tests both in Turkish and German languages. The evaluation of the hypotheses are most likely affected by these limiting conditions. Therefore, it is important to be careful in generalizing the present results even to those groups represented in the study. If future research confirms findings reported in the present study, it will be conforting to see that the re- migrant youth does not experience adjustment difficuties as intensely as supposed by many observers; or that the re- migrant youth actually copes with acculturation/adjustment frustrations more effectively than they are given credit for.