State regulation in the Turkish oil industry

Abstract

KISA ÖZET Türk Petrol Endüstrisinde Devlet Müdehalesi hazırlayan: Ayşegül Başoğlu Türkiye Cumhuriyet tarihi boyunca, devlet, petrol endüstrisine müdehalede bulunmuştur. 1926-1929 yılları arasında petrol ürünleri ithalatı devlet tekelinde tutulmuştur. 1937 yılında ise fiyat müdehalesi başlamıştır. 1940 yılında, dağıtım sektöründe özel sektörle bir arada faaliyet göstermek üzere, bir kamu iktisadi teşekkülü, Petrol Ofisi A.Ş., kurulmuştur. 1955 yılınından itibaren, kamu sermayesi ile kurulan rafineriler üretime girmiştir. 1970lere gelindiğinde, devlet, endüstride tüm unsurları kontrol edebilir duruma gelmiştir: Fiyatları belirler, tüm ülkede belirlediği fiyatlarda ürün arzım sağlar. 1989 yılında fiyatların serbest bırakılmasını takiben, devlet, rafinaj ve dağıtım sektörlerindeki kamu kuruluşları vasıtası ile müdehaleye devam eder. Bu çalışma, Türk petrol endüstrisinde devlet müdehalesinin sebepleri ve sonuçlarını üzerine bir tartışmadır. Cumhuriyet tarihi boyunca endüstriye yapılan müdehaleler yerel fiyat, gelir ve tüketim verileri ile olduğu kadar, dünya ham petrol fiyatları da göz önüne alınarak değerlendirilmektedir. Fiyatlama politikalarının detaylı analizi için normal benzin örnek ürün seçilmiştir. Ulaşılan sonuç odur ki, ne devlet müdehalesini şu anki şekliyle sürdürmek ne de endüstriyi tamamen müdehalesiz bırakmak kamu menfaati açısından kabul edilebilir politikalardır.

ABSTRACT State Regulation in the Turkish Oil Industry by Ayşegül Başoğlu Throughout the history of the Turkish Republic, the state has regulated the oil industry. Between 1926-1929, the importation of petroleum products was under state monopoly. In 1937, price regulation started. In 1940, a public participant was introduced in the distribution sector to co-exist with the private companies. Following 1955, publicly owned refineries were operational. By the 1970s, the state was able to control all aspects of the industry: Setting prices, making as many products as demanded available at the declared prices all around the country. After the liberalization of prices in 1989, the state continued to regulate the market by means of the public participants in both the refining and the distribution sectors. This study attempts to discuss the rationale behind, and the outcome of, state regulation in the Turkish oil industry. The regulatory practices on the industry during the Republican era are tried to be evaluated with reference to the world crude oil prices as well as domestic prices, income and consumption figures. Regular gasoline is taken up as the sample product for the detailed analysis on the pricing policies. The conclusion reached is that, continued participatory regulation in the prevailing style can not be justified on grounds of public interest while neither can leaving the industry totally de-regulated. IV