A Study on consumer movement and consumer protection in the western countries and Türkiye

Abstract

Bu çalışmanın amacı yurdumuzda tüketicinin korunması konusundaki gelişimsel meseleleri değişik grupların konuya yaklaşımlarını ele alarak ortaya koymaktır. Söz konusu gruplar tüketiciler, iş dünyası ve konu ile ilgili kuruluşlardır (devlet kuruluşları, yan-resmi kuruluşlar, özel sektör kuruluşları, tüketici dernekleri). Her grubun, genel anlamda tüketicinin korunması konusu hakkındaki görüş ve düşüncelerinin, önümüzdeki yıllarda konu ile ilgili beklentileri ve ulus olarak daha iyi bir yaşama ulaşmada karşılaşacağımız olası firsat ve sorunları göstereceği düşünülmektedir. Çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır: Birinci bölüm tüketicinin korunması konusunun Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve Türkiye'deki tarihsel gelişimi ve konunun şu andaki durumu ile 1960-1995 yıllan arasındaki yazın taramasını içermektedir. İkinci bölüm ise saha çalışmasında 385 tüketici, 45 firma ve 30 ilgili kuruluş yetkilisi tarafından cevaplandırılan anketlerin istatistiki analizini ve üç grubun cevaplarının kalitatif karşılaştırılmasını kapsamaktadır. Saha çalışmasının bulgularının değerlendirilmesinde SPSS / PC (Statistical Package for the Social Sciences) paket programı kullanılmıştır. Sonuçların analizinde frekans dağılımı, Ki-Kare, t-test, F-test, Mann-Whitney test ve Kruskal-Wallis test yöntemlerinden yararlanılmıştır. Üç grupta bulunanların sorulara verdikleri yanıtlar ile yapılan frekans dağılımı analizinden elde edilen sonuçlar tüketici, üretici ve ilgili kuruluş kitlelerinin kalitatif karşılaştırılmasında kullanılmış, yurdumuzda tüketicinin korunması konusunda ve tüketicilerle ilgili meseleler hakkındaki fikirlerin genel olarak paylaşılıyor olduğu ortaya çıkmıştır. Bu üç grup arasında tüketicilerin ve ilgili kuruluşlarda bulunan yetkililerin üreticilere oranla daha fazla fikri paylaştığı gözlenmiştir. Ancak tüm gruplardaki fikir paylaşma oranlarının tüketici haklarına verilen önem, tüketicinin korunması alam dahilindeki konulara verilen önem, tüketicilerin halihazırdaki durumlarının düzeltilmesi için önerilen yollar, tüketici baskılarına uygun olarak geliştirilebilecek en yapıcı programlar, çeşitli meseleler bakımından tüketicilerin geleceği hakkındaki beklentiler ve bir firmanın sosyal sorumluluğu olduğu varsayılan çeşitli grupların önem bakımından sıralandırılması konularında oldukça yüksek olarak bulunmuştur. Kitlelerin tek tek yapılan istatistiki analizlerinde de genel olarak yurdumuzda tüketicinin korunması ve tüketicilerle ilgili meseleler hususundaki fikirler açısından kitleler içinde çok büyük farklılıklar bulunmamıştır. Tüketici kitlesinde en çok fikir farklılığı kişilerin yaşadıkları semt, eğitim seviyeleri ve gelir düzeyleri ile ilgili olarak ortaya çıkmıştır. Üretici kitlesinde en çok fikir farklılığı tüketiciyi koruma hareketinin viifirması üzerinde çok fazla etkisi olduğunu düşünenlerle bu etkinin çok fazla olmadığını düşünenler arasında çıkmıştır. İlgili kuruluşlarda ise, kişiler hangi kuruluşta çalışırlarsa çalışsınlar, genelde tüketicinin korunması konusunda büyük bir çoğunlukla aynı fikirleri paylaşıyor oldukları bulunmuştur. Çalışmanın sonunda ise tüketiciler, iş dünyası, devlet, ilgili kuruluşlar ve gelecek araştırmalar için öneriler yer almaktadır.

The purpose of this study is to find out about the developmental issues of consumer protection in our country from the perspectives of consumers, the business world, and related institutions (public institutions, quasi-public institutions, private sector institutions and consumer associations). Views and opinions of each group with respect to the general subject of consumer protection are believed to reveal future expectations related to the subject and also opportunities and limitations we are likely to be confronted with, as a nation, in reaching a better life. The study is composed of two main parts: The first part consists of the historical developments and current trends in the area of consumer protection in the United States, the European Union, and Türkiye together with the literature review for the years 1960-1995. The second part is on the field survey inclusive of statistical analyses of questionnaires filled out by 385 consumers, 45 respondents in private sector companies, and 30 respondents in related institutions together with qualitative comparison of responses of the three groups. The computer program SPSS / PC (Statistical Package for the Social Sciences) has been used in analyzing the data. Frequency distributions, Chi-square, t-test, F-test, Mann-Whitney test, and Kruskal- Wallis test have been employed for analysis of results. Qualitative comparison of the consumer, manufacturer, and related institutions samples revealed that in general the three parties shared opinions regarding the topic of consumer protection and consumer related issues in Türkiye. Among the three groups, consumers and respondents in related institutions appeared to share ideas to a greater extent than manufacturers. However, agreement rates of respondents in all groups were considerably high in case of importance given to consumer rights, importance attributed to subjects in the topic of consumer protection, evaluation of ways to improve the prevailing situation of consumers, choice of the most constructive programs in responding to consumerist pressures, expectations regarding the future of consumers with respect to certain issues, and ranking of the various groups a company was thought to be socially responsible to. Statistical analyses conducted in the case of the individual samples did not yield much difference within the samples, either with respect to attitudes related to the general topic of consumer protection or consumer related issues in our country. In the case of the consumer sample, most of the differences in opinions seemed to exist between respondents living in the different districts of the city, respondents with vdifferent education levels, and respondents with different income levels. In the case of the manufacturer sample, most of the differences in opinions seemed to exist between respondents who thought the impact of the consumer protection movement to be very much on their company versus those who thought this impact not to be very much. In the case of the related institutions sample, regardless of the institution they worked for, respondents shared the same opinions to a very large extent with respect to the subject of consumer protection, in general The study ends with implications for consumers, the business world, the State and related institutions, and for further research.