The Ottoman court records and the making of `urban history` , with special reference to Mudanya sicils (1645-1800)

Abstract

Osmanlı Mahkeme Kayıtlan ve 'Şehir Tarihi' Yazımı, Mudanya Sicilleri Örneğinde (1645-1800) Yunus Uğur Siciller (Osmanlı mahkeme kayıtlan) 1930'lardan beri Osmanlı Tarihinin çok çeşitli alanlannı aydınlatmak için tarihi kaynak olarak kullanılmaktadır. Bir çok tarihçi, içerisinde yer alan kayıtlann canlı diline bakarak sicilleri Osmanlı devlet ve toplum tarihini 'aşağıdan' inşa etmek için çok verimli bir kaynak olarak göregelmiştir. Bu noktada, sicilleri 'tarihi kaynak' olarak görme ve kullanmanın tarih yazıcılığında sosyal ve mikro tarih yapmaya doğru olan temayülle eş zamanlı olarak geliştiği iddia edilebilir. Şüphe yok ki sicillere bu açıdan yaklaşan tarihçiler Osmanlı devlet ve toplum tarihine yoğunlaşan tarihi çalışmalara çok büyük katkılar sağlamışlardır. En azından diğer tarihçilere, Osmanlı sınırları içerisinde yer alan farklı coğrafyalann sınırlı da olsa günlük tecrübelerini aktarmışlardır. Fakat sicillere dayanılarak hazırlanmış bir çok tarihi çalışma, temalannın tarih yazıcılığı boyutunu ve sicillerin verdiği bilgilerin 'gerçeği veya doğruyu' ve yine bulunduklan 'yereli' ne kadar yansıttığı ve temsil ettiği gibi sorulan belili ölçüde ihmal etmişlerdir. Bu bağlamda elinizdeki çalışma, ilk olarak tarih yazılıcılığı ile tarihi kaynak arasındaki ilişkiyi, ikinci olarak da yukanda sözü edilen temsiliyet problemini Mudanya (Bursa) örneğinde, orada bulunan dört sicili analiz ederek sorgulamaktadır. Kısaca, bu çalışma cevaplar vermekten öte sorular sormaktadır ve fakat genel olarak önerdiği bakış açısı ise şudur: Siciller, belirli bir sorunsalın sadece bir kaynağı olarak, 'metin' olarak okunmalı ve içinde yer aldığı 'bağlam' ile değerlendirilmelidir. Bu, verdiği bilgilerin 'doğruluğunu' yansıtmakta ve içinde bulunduğu dönemi ve insanlan temsil etmede sicillerin barındırdığı eksiklikleri en aza indirmeye yarayabilecektir.

The Ottoman Court Records and the Making of 'Urban History', with Special Reference to Mudanya Sicils (1645-1800) by Yunus Uğur The sicils (Ottoman court records) have been utilized as a 'historical source' in studying different areas of Ottoman history since 1930s. Many historians have seen them very fruitful source to construct history of the Ottoman State and Society from 'below' considering the lively language of the records that take place in the sicils. At this point, it can be claimed that the process of making and utilizing the sicils as a 'historical source' go hand in hand with the tendencies developed in historiography thorough the making social and micro history. Historians who approach to the sicils from this perspective with no doubt contributed great deal to historical studies that focused on the Ottoman state and society. They at least presented to other historians daily experiences, though in a limited scope, of very different geographies located in the Ottoman territory. But many historical studies that are based on the sicils have neglected to a certain extent the questioning of historiographical side of their issues and of the sicils' ability to reflect the 'fact or truth' of the information they gave and to represent the 'local' in which they are placed. In this context, the present study questions, first, the relationship between historiography and a historical source and, second, the above-mentioned representation/reflection problem in the case of four sicil defters of Mudanya (Bursa). In short, this study asks questions rather than giving answers to them. In general it suggests that the sicils, being just one source for certain problematique, should be read as a `text` and evaluated within a `context` in which they took place in order for their shortages to be minimized in reflecting the `truth` of information they gave and in representing the whole people and the period in which they existed. iv