Problematizing translated popular texts on women`s sexuality: A new perspective on the modernization project in Turkey from 1931 to 1959

Abstract

Bu doktora tezinde, 1828 ve 1990 arasında kadınlar için ve kadınlar üzerineyayımlanmış edebiyat dışı çeviri ve yerli kitaplardan oluşan bir veri tabanıoluşturulmuştur. Türkiye'de ilk defa yapılan bu veri tabanının eleştirel incelemesi ençok çevrilen ve yazılan metinlerin cinsellik üzerine olduğunu gösterdiğinden, üç ayrıinceleme bölümünde betimleyici analiz yapılmak üzere 1931 ve 1959 arasındacinsellik üzerine yayımlanmış on popüler metin seçilmiştir. Popüler metinlerdenoluşan bütünceyi bir bağlam içinde inceleyebilmek için tezin ilk bölümlerinde, Türkkadın hareketi tarihi ve cumhuriyet dönemi modernizasyon projesi üzerine yapılmışaraştırmalar ve kadın dergilerinde yayımlanmış edebiyat dışı çeviri ve yerli metinlerele alınmıştır. Tezin ilk amacı, cumhuriyet dönemi çeviri tarihi çalışmaları açısındanönemli sonuçları olan karmaşık çeviri yapılarını analiz etmektir. Bu dönemdeçeviriler öyle büyük değişimlere uğramışlardır ki kaynak metinlerlerden tamlıkaçısından farklılaşmışlardır. Bazı çeviri varsayılan metinlerin kaynak metinleriolmayan sözdeçeviriler oldukları ve bazı yerli varsayılan metinlerin aslında gizliçeviriler oldukları ortaya çıkmıştır. Disiplinlerarası bir çalışma olan bu tezin ikinciamacı çevirmenlerin metne yaptıkları söylemsel müdahalelerin kadın okurlarıkonuyla ilgili bilgilendirirken cinselliği ön plana çıkardığını göstermektir. Farklıçeviri türleri (tamlığı olmayanlar, sözdeçeviriler, derleme çeviriler, gizli çeviriler)yerli metinlerle karşılaştırıldığında, çevirmenlerin yerli yazarlara göre kendileriniifade ederken daha az sınırlandırdıkları ve erken cumhuriyet döneminde kendilerinedaha özgür bir söylem alanı yarattıkları görülmüştür. Böylece bu tez kadınaraştırmalarında ele alınan ulus-devlet kurma sürecinde cinselliğin bastırıldığı ileilgili argümanları sorgulamak için yeni bulgular ortaya koyarak cumhuriyet dönemimodernizasyon projesine yeni bir bakış getirmektedir.

In this doctoral research, a database, the first of its kind in Turkey, is established fornon-literary translated and indigenous texts for/on women published between 1828and 1990. Since the critical analysis of the database reveals sexuality to have beenthe subject most translated and written about, ten texts on women?s sexualitypublished between 1931 and 1959 are selected for analysis in three case studies. Inorder to contextualize this corpus, a literature survey is presented of works on thehistory of Turkish women?s movements and the republican modernization project,along with a critical overview of non-literary articles (translated and otherwise) inwomen?s magazines. Firstly this thesis aims to analyze the complexities underlyingtranslations, which bear significant consequences for the study of republicantranslation history: translations were altered in such ways that they became differentfrom their source texts in terms of fullness; several assumed translations were in factpseudotranslations, with no corresponding source texts, while some assumedindigenous texts were, in fact, concealed translations. Secondly, as aninterdisciplinary study, the thesis aims to show that the discursive interventions ofthe translators foregrounded the issue of sexuality while aiming at informing femalereaders on the subject. When the full range of translations (those lacking in fullness,pseudotranslations, compilative and concealed translations) are compared withindigenous texts, it becomes clear that translators were less constrained thanindigenous writers in expressing themselves and created a freer discourse of theirown in the early republican period. Thus, this thesis also throws a fresh perspectiveon the republican modernization project by positing new findings to questionarguments in Turkish women?s studies that women?s sexuality was suppressed in thenation-building process.