Mektup-roman ve kadın yazarlar: Fatma Aliye, Halide Edip Adıvar ve Şükûfe Nihal Başar

Abstract

Bu çalışmada Türk Edebiyatı'nda Osmanlı İmparatorluğu'ndan Cumhuriyet'e geçiş döneminde kadın yazarlar tarafından yazılmış mektup-roman örnekleri incelenmektedir. Bu mektup-romanlar, ortaya çıkardıkları kadın ben anlatıcılar açısından değerlendirilmişlerdir. Bu doğrultuda Türk Edebiyatı'nda Tanzimat dönemi ile erken Cumhuriyet dönemi arasında yazılan Fatma Aliye'nin Levayih-i Hayat, Halide Edip Adıvar'ın Handan ve Şükûfe Nihal Başar'ın Çöl Güneşi adlı mektup-romanları kadın anlatıcı çerçevesinde incelenmiştir. Bu romanlarda, her bir dönemde evlilik, kadının eğitimi, kadın-erkek rolleri konuları hakkındaki yeni fikirler kadın anlatıcılara tartıştırılarak ve sorgulatılarak dönemin kadın kimliği ortaya koyulur. Bu doğrultuda, bu çalışmada kadın yazarların mektup-roman türünü kadının sesinin duyurulması amacıyla tercih etmiş olduklarını ve türün kadın ben anlatıcı vasıtasıyla kadın bireyselliğinin ifade edilmesine imkân verdiğini savunuyorum. Bu çalışmanın sonucunda, üç romanın da dönemlerine göre oldukça ileri bir kadın sesini açığa çıkarmakla beraber kadın cinselliğinin sınırlandırıldığı anlatılar olduğunu göstermeye çalıştım.

This thesis examines the epistolary novels by women writers in Turkish literature from Tanzimat to early Republican period. These epistolary novels fundamentally depend on the ?female I? narrator. This thesis focuses on the female voice that women writers bring out in the epistolary novels, Fatma Aliye?s Levayih-i Hayat, Halide Edip Adıvar?s Handan and Şükûfe Nihal Başar?s Çöl Güneşi. In these novels, female voice is represented by ?female I? narrator who discusses and questions the contemporary ideas regarding issues like marriage, woman?s education and gender. Arguing that women writers preferred the epistolary novel in order to raise a female voice and through its techniques they offer a representation of female individuality, I try to prove that these three novels bring out female voice beyond their time. However, I also underline that female sexuality is restricted in these novels through the moral codes of society.