The legal satus and the self-images of translators in Turkey: translators at the crossroads: Experts or messengers?

Abstract

Bu çalışmanın amacı, çevirmenlerin Türk yasalarında birbirleriyle çelişik biçimde tanımlanan konumlarını ve kendi mesleki imgelerini oluşturmalarında etkili olan etmenleri incelemektir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda çevirmen ?işlenmiş eser sahibi? olarak tanımlanırken, Basın Kanunu'na göre, çeviri esere yönelik bir ceza davası açılması durumunda, yazar Türk vatandaşı değilse ve/veya T.C. sınırları içinde ikamet etmiyorsa, çevirmen ?eser sahibi? sıfatıyla sorumlu tutulmaktadır. Türkiye'de çeviri kitapların yargılandığı/ yasaklandığı ve hatta toplatıldığı pekçok dava incelendiğinde, çevirmenlerin kendilerini, yazarın yalnızca bir ?elçisi? , olarak nitelendirdikleri ve dolayısıyla, yargılanmamaları gerektiğini öne sürerek savundukları görülmektedir. Bu durum, çevirmenlere, çeviribilimciler tarafından atfedilen ?yeniden yazan? konumuyla, çevirmenlerin bazı koşullarda kendilerine uygun gördükleri mesleki konum arasında bir çelişki olduğunu göstermektedir.Bu tezde, çevirmenlerin kendilerine uygun gördükleri mesleki imgelerini, yalnızca telif yasasının düzenlenme şekli nedeniyle tartışmalı hale gelen yasal konumlarının değil, yasaların yapılmasını etkileyen tarihsel ve sosyal etmenlerin de belirlediği öne sürülmektedir. Söz konusu tarihsel, sosyal ve yasal etmenler, çevirmenlerin kültürlerin gelişimindeki önem ve etkilerini yadsıyarak, yazara köle rolünü benimsemelerine yol açmıştır.

This study aims to analyze the legal status of translators in Turkey, which is defined in contradicting terms in the two Turkish laws and to account for the factors determining the self-images of translators.The Turkish Law on Intellectual and Artistic Works defines the translator as the `owner of the processed work?, whereas the Press Law holds the translator liable with the title of the `owner of the work? in case of a criminal case against the translated work if the author is not a Turkish citizen and/or resides abroad. An analysis of certain cases in Turkey, in which translated books are prosecuted/ banned or even confiscated, reveals that translators base their defensive pleas on the argument that they are merely the ?messengers? of the source authors and thus, should not be convicted. This is indicative of a discrepancy between the image of the ?rewriter? assigned to the translator by translation scholars and the translator?s self-image under certain conditions.In this thesis, it is argued that the self-images of translators are shaped by not only the present controversial legal status arising from the formulation of the copyright law but also the historical and social factors which have influenced the way laws have been drafted. These historical, social and legal factors have led translators to assume a subservient role rather than acknowledging their own power as cultural agents.