Phonological and morphological aspects of lexicalized fingerspelling in Turkish sign language (TİD)

Abstract

Bu çalışmada, Türk İşaret Dili'ndeki (TİD) harfli işaretlerin birimbilimsel ve biçimbilimsel özellikleri incelenmektedir. Parmak alfabesi, bir yazı sistemindeki karakterlerin çeşitli el şekilleri ve bu el şekillerinin bir araya gelmeleriyle temsil edildiği bir sistemdir. İşaret dillerinde sözcükler ellerin şekilleri, yerleri, bir araya gelme biçimleri ve hareketleri ile ifade edilir. Parmak alfabesi işaret dilinin doğal yapısının dışında ikincil bir sistemdir. Parmak alfabesi, konuşma diliyle dil kaydırma, dil karıştırma ve ödünç alma gibi yollarla etkileşim kurar. Bu tezde, Türk İşaret Dili'nin Türkçe'den ödünç alıp sözcükselleştirdiği ve kendi dağarcığına kattığı işaretlere, yani harfli işaretlere odaklanılacaktır.Harfli işaretler hakkındaki analizler Katmanlı El modeli benimsenerek yapılmıştır. Çalışmadaki önerilerimizden biri TİD parmak alfabesindeki Ğ harfinin TİD'in birimbilimsel yapısından ayrıldığı noktaya değinmektedir. Tek elli harflerin sözcükselleşmesindeki el çevrimini açıklamak için iki kural öne sürülmüştür. Diğer bir önerimiz, el düzenleme katmanının el biçimlenimindeki mertebesinin değiştirilmesidir. Buna ek olarak TİD verileri göstermiştir ki hareket yüzeyi, benzeşme olaylarını açıklamak için birimbilimsel bir parça olarak kabul edilmelidir.Biçimbilimsel yapıya bakılacak olursa, tekrarlama veya süre uzatmanın biçimbirim yapısı kısıtlandırmalarından biri olduğu öne sürülmektedir. İçinde bir harf ve başka bir işaret barındıran çokbiçimbirimli işaretleri birleşik sözcük olarak sınıflandırılmaktadır. Ayrıca, parmak alfabesinin sözcükselleşmesini kısıtlandıran birimbilimsel engelleme, sözdizimsel engelleme, ve eşanlam engellemelerini örneklendirilmektedir.İncelediğimiz dil olayları işaret dilinin parmak alfabesinden nasıl faydalanabileceğini göstermektedir. Ancak parmak alfabesi TİD gramerinin bir parçası değildir çünkü parmak alfabesi, işaret dilinin aksine insanlar tarafından bilinçli olarak oluşturulmuş bir sistemdir, birçok gramatik olmayan dildışı özelliklere sahiptir. Öte yandan, parmak alfabesi sözcükselleştiğinde belli ölçülerde dilin yapısına uyum sağlayabilmektedir.

In this study, we aim to analyze certain morphological and phonological characteristics of lexicalized fingerspelling in Turkish Sign Language (TİD). Fingerspelling is a system which represents the characters of a writing system by certain handshapes and compositions of handshapes in sign languages. The words are, in sign languages, expressed through hands having various configurations, movements and locations. Fingerspelling is a secondary system in sign languages which allow interaction with spoken languages in terms of code-switching, code-mixing, and borrowing. In this thesis, we focus on the structure of borrowed words which are lexicalized and listed in the lexicon of Turkish Sign Language, namely, lexicalized fingerspelling.We explain a divergence point of TİD manual alphabet from TİD phonology which is the movement of the nondominant hand in the letter Ğ.We have suggested several features of the phonological structure of lexicalized fingerspelling by adopting the Hand-Tier model. Two rules were posited in order to account for the hand reversal in the lexicalization of one-handed letters. Another suggestion was that the place of the hand arrangement tier in the hand configuration hierarchy should be changed. In addition, TİD data revealed that movement plane is a phonological feature which is necessary to explain assimilation phenomenon.We have proposed that repetition or lengthening operate as morpheme structure constraints on the lexicalizations of fingerspelled letters. We categorize the polymorphemic forms which have a fingerspelled letter and a sign as compounding. In addition, we exemplify the constraints on word-formation through fingerspelling such as phonological blocking, syntactic blocking, and synonymy blocking.The linguistic phenomena we have explained show that fingerspelling can be used by sign language. On the other hand, fingerspelling is not a part of TİD grammar because it is an invented system and it has many non-grammatical and non-linguistic features. On the other hand, the lexicalizations of fingerspelling are mostly integrated into the structure of the language.