Küçük Ayasofya and the foundation of Babüssaade Ağası Hüseyin Ağa

Abstract

Bu tez II. Bayezid döneminde (1481- 1512) kapı ağalığı yapmış olan Hüseyin Ağa'yı ve onun son eseri Küçük Ayasofya'yı kendi bağlamı içerisinde incelemektedir. Tezin iki ana odağını oluşturan kişi ve yere belirli açılardan ele alınmaktadır.İlk olarak, Hüseyin Ağa'nın kurduğu vakıflar, satın aldığı ve Sultan'ın ona hediye ettiği araziler bilhassa Balkanlar'da ve Eyâlet-i Rum dahilinde yaptığı alım satımlar ve inşaatları konu edilmiştir. Böylece, mezkur ağanın yaşadığı dönemde varlıklı ve Sultan'a yakın bir figür olduğu tespit edilmektedir.İkinci olarak ağanın son inşaat faaliyeti olan kilisenin çevrilişini daha iyi anlamak için, Bizans döneminden beri süregülen ehemmiyeti anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu bağlamda Bayezid döneminde kiliseleri tahvil eden diğer devlet adamlarının yapıları incelenmiş, Küçük Ayasofya'nın bunlar arasındaki yeri tartışılmaktadır. Son olarak, Hüseyin Ağa'nın zaviyesi olan Küçük Ayasofya'nın kuruluşundan itibaren nasıl bir mekan olduğu saray, devlet ricali ve önem taşıyan ilim adamları tarafından ne ifade ettiği incelenmiştir. Mekandan yolu geçen kişilere bakılmış ve mekan bağlamsallaştırmaya çalışılmaktadır.

This thesis examines a patron, Hüseyin Ağa (d. 1508), who was serving as the kapu ağa (the gatekeeper eunuch of the palace) during the reign of Bayezid II, and the foundation he established at the Byzantine church of Sts. Sergius and Bacchus. By considering the connections between these two phenomena, the thesis tries to contextualize them from several perspectives. The power, space and the donor constitute the central focus of this thesis and these are reflected in three parts. First, the pious foundations that were established by Hüseyin Ağa, his transactions in the Balkans, the Eyâlet of Rûm, and the lands granted by the Sultan are considered. His position and wealth suggest a close relationship to Bayezid II. Secondly, to have a deep understanding about his last foundation, the history of the church is analyzed. In this context, the conversion of churches conducted by other contemporary statesmen is discussed, in order to see if Küçük Ayasofya has a unique place among the converted churches of the period. Finally, the place is examined as a zaviye (dervish lodge). It is an attempt to see the importance of the place in the eyes of the palace, statesmen and religious figures.