Nigâr Hanım`ın günlüklerinde benlik inşası: Geç Osmanlı Dönemi`nde kadın özneyi yazmak

Abstract

Nigâr binti Osman (1862-1918), eserleriyle ve entelektüel kişiliğiyle on dokuzuncu yüzyılda Osmanlı'da yaşanan sosyal ve kültürel değişime katkıda bulunmuş önemli kadın yazarlardandır. Nigâr Hanım, ilk eserlerinden itibaren `kendini yazmak` meselesini önemsemiş bir yazardır. Bunun en önemli delillerinden biri kaynaklarda kendisine sürekli atıf yapılan ancak Latin harflerine aktarılmadığından dolayı içeriğine dair detaylı değerlendirmelerin yapılamadığı günlükleridir. Nigâr Hanım'ın 1887 ile 1918 yılları arasında tutmuş olduğu günlükleri, Osmanlı Devleti'nde siyasal ve toplumsal düzeyde hızlı bir değişimin yaşandığı bir dönemi birincil ağızdan aktarmaktadır. Böylece bu metinlerde yer alan kişisel bilgiler, `hafıza`, `deneyim`, `tanıklık` kavramları bağlamında tartışılabilmektedir. Ayrıca bu günlükler, Osmanlı üst sınıfına ait entelektüel bir kadının ve yazarın gündelik yaşamını, duygularını, edebi tercihlerini, yazma serüvenini, arayışını ve değişen siyasal ve toplumsal şartlar karşısındaki konumunu aynı anda takip edebilme imkânı sunmaktadır. Bu çalışmada, Nigâr Hanım'ın günlükleri, günlük türünün `benlik inşasına` sunduğu verilerden hareketle `benliğin kurulumu`, `kadın öznenin yazımı` ve `edebiyat kamusuna dâhil olma` meseleleri bağlamında detaylıca incelenecektir.

Nigâr binti Osman (1862-1918) is one of the most important women writers who contributed to the social and cultural change in the Ottoman Empire in the nineteenth century with her works and intellectual personality. Nigâr Hanım is a writer who cares about the issue of `writing herself` since her first works. One of the most important proofs of this is her diaries that are constantly cited in the sources but are not transliterated to the Latin alphabet. Her diaries, which she kept between 1887 and 1918, convey a period in which the Ottoman Empire underwent a rapid change in the political and social levels at first hand. Thus, in these texts, the information about Nigâr Hanım's life can be discussed in the context of `memory`, `experience` and `testimony`. In addition, these diaries offer the opportunity to follow the daily life, emotions, literary preferences, writing adventure, quest and position of an Ottoman upper class woman according to the changing political and social conditions at the same time. In this study, Nigâr Hanım's diaries will be examined in detail in the context of `the construction of the self`, `the writing of the female subject` and the `inclusion in literature public`, based on the data presented to the self-construction of the daily genre.