Oğuz Atay`ın eserlerinde Mesiyanik Umutlar: Tutunamayanlar ve `Beyaz Mantolu Adam`da İsa peygamberin temsilleri

Abstract

İsa peygamberin kutsal kitaplarda sunulan imajı ve yaşam öyküsü, çağlar boyunca birbirinden farklı edebiyatlarda, bambaşka dünya görüşlerine sahip yazarlarca aslına sadık kalınarak yahut değişik oranlarda dönüştürülerek edebileştirilmiştir. Bu coğrafyada da, Türk edebiyatının modern öncesi döneminde İsa peygambere duyulan ilgi, sonraları modern dönemdeki yazarlar tarafından sürdürülmüştür. Yakın dönemde, İsa'nın edebi temsilini değişik boyutlarıyla eserlerine en çok taşıyan yazarlardan biri Oğuz Atay'dır. Bu tez çalışması, Oğuz Atay'ın kaleme aldığı Tutunamayanlar romanında ve `Beyaz Mantolu Adam` öyküsünde yer eden İsa temsillerinin çeşitliliğini tespit eder ve söz konusu temsillerin kurmaca içinde taşıdığı anlamları ve işlevleri irdeler. Yeniden yazılarak, uyarlanarak yahut parodileştirilerek dönüştürülen İsa figürlerinin muhtelif bağlamlarda taşıdığı eleştirelliği gösterir. İsa peygamberin yaşamının ve bir kısım sözlerinin, bu eserlerdeki bazı karakterler için örneklik taşıdığını öne sürer. Son olarak, her iki eserde yer eden temsiller dolayımında kurgulanmış olan, birbirinden farklı mesiyanik düşüncelerin boyutlarını tartışır.

The image and the life story of Jesus narrated in the Scriptures has put into literary form faithfully or with varying degrees of transformation throughout the ages by authors of various literatures, each with differing worldviews. The interest was shown towards Jesus in pre-modern Turkish literature was shared by modern Turkish authors as well. Recently, Oğuz Atay is among those who deal most extensively with the literary representations of Jesus in its various aspects in his works. This thesis identifies the variety of representations of Jesus in Oğuz Atay's Tutunamayanlar [The Disconnected] and `Beyaz Mantolu Adam` [The Man with White Coat] and analyzes their significance and functions in the context of each text. In addition, it demonstrates that the figure of Jesus, transformed by rewriting, adaption or parody assumes a critical tone in multiple contexts. It also argues that the life and certain sayings of Jesus set a good example for some of the characters. Finally, it discusses the various aspects of two different messianic thoughts that arise from the representations in each work.