Forms of labor control, consent and resistance in Islamic enterprises: A study of a factory in Kayseri

Abstract

Bu tez, Kayseri'deki bir fabrikanın emek süreçlerinde kontrol ve direniş arasındaki diyalektik ilişkiye odaklanmaktadır. 1990'larda Türkiye'de Neo-liberalizm ile İslam arasındaki füzyon, emek süreçlerindeki değişim ile birlikte emek-sermaye karşılaşmasında enformel emek denetim stratejilerini belirginleştiren değişikliklerin önünü açtı. Emek süreci çalışmalarında dindar muhafazakarlığa, rızaya ya da tabiiyete dayalı ilişkiler üzerinden yaklaşılmasına karşın bu tez, dindar-muhafazakarlığı işçiler arasında rıza üreten bir unsur olarak almayarak, emek sermaye çelişkisinde denetimin etkisinin daha karmaşık olduğunu göstermiştir. Bu doğrultuda, işçiler ve yöneticilerin deneyimlerinin çeşitli karşılaşmaları incelenerek, rızaya dayalı emek kontrolünün sınırları ve direnişin olasılığı arasındaki ilişki ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışma, işçiler ve yönetim arasında gerginliğe ve tansiyona dayanan ilişkilerin berraklaşması ile birlikte emeği denetleyen stratejilerin de değiştiğini savunarak emek sürecinde işçilerin aktif bir katılımcı olduğunu gösterir. Bu noktada, tezin temel argümanı ise denetim stratejileri çeşitli biçimlerde emek sürecinde varlığını sürdürse bile işçilerin günlük 'direnme' pratikleri ve deneyimlerini anlamlandırma biçimlerinin kolektif bir hareketi biriktirmeye devam ederek emek sürecinin asıl dinamiği olduğudur.

This thesis focuses on the dialectical relation between forms of labor control and resistance in labor processes in a factory in Kayseri. The fusion between neo-liberalism and Islam in Turkey in the 1990s had paved the way for the changes in labor processes, such as introducing several informal labor control strategies, which became more visible in the encounter between labor and capital. Contrary to the 'labor process' studies approaching religious-conservatism as either 'consent' or 'obedience', this thesis suggests that the role of labor control in the labor processes works in a more complex pattern. This thesis aims to figure out how the encounter between experiences of workers and managers indicate the boundaries of consensual control and the possibility of resistance. Focusing on the peculiarity of the dialectical relation between control and resistance, the thesis starts with an investigation of the changing forms of labor control and explores the ways how workers actively participate in the labor process. The main argument of the thesis is that, even if control strategies exist in the labor process in various ways, the ways in which the workers make sense of their daily 'resistance' practices and experiences accumulate in a collective movement and become the main dynamics of the labor process.