Epidemics, urban life, and sanitation: Pera and the end of the plague

Abstract

1347'de Kara Ölüm'ün başlamasından beri İstanbul pek çok veba salgınına maruz kalmıştır. Bu tez, İstanbul veba salgınları tarihi için son dönem olan erken on dokuzuncu yüzyılda Pera üzerine yapılmış bir çalışmadır. Galata ve diğer komşu bölgelerden de bahsedilmiştir, ancak, Pera belirgin biçimde çalışmanın odak noktasındadır. Bu tez Pera'da hastalığın manzarasını çizmeyi ve Pera'nın veba günlerinde nasıl tecrübe edildiğini Avrupalı yazarların eserlerine dayanarak incelemeyi hedeflemektedir. İstanbul'a geldiklerinde Avrupalıların Pera'da kalmaları Pera'nın veba günlerinde eserlerinde niçin vurgulanmış olduğunu açıklayabilir. Ancak özellikle şehir ve kültürel tarih açısından bakıldığında tek neden bu değildir. On altıncı yüzyıl sonunda Pera'nın gelişiminde Galata'da sıkça ortaya çıkan vebadan kaçma isteği önemli rol oynamıştır. On dokuzuncu yüzyıla gelindiğinde ise Pera'nın kendisi vebadan muzdariptir. Burada veba hastaneleri bulunur; gezintiye çıkılan mezarlıklarında metfunun vebadan öldüğünü bildiren mezar taşları görülür. Ayrıca, burada vebaya farklı tepkiler gösteren insanlar bir aradadır. Bu kayıtlara tarihsel bir analiz amacıyla yaklaşmak için farklı perspektiflerden vebayı inceleyen akademik eserlere başvurulmuştur. Böylece, veba günlerinde bölgenin aktörleri, mekanları, özellikleri isimlendirilmiş ve bağlama yerleştirilmiştir.

Istanbul had been struck continuously by plague epidemics ever since the Black Death broke out in 1347. This thesis is about Pera in the early nineteenth century which constitutes the last stage of the history of plague epidemics in Istanbul. The discussion includes Galata and only occasionally other neighboring districts as well. However, it focuses significantly more on Pera. The thesis attempts to sketch a landscape of disease and illustrate how Pera was experienced during the days of plague by examining contemporary European accounts. Indeed, Europeans stayed in Pera when they came to Istanbul, so their observations with regard to the city vis-à-vis plague almost always relate to this district. Yet, there are several other factors that highlights Pera, especially from urban and cultural historical points of view. Escaping the plague in Galata counts among the reasons why Pera emerged as it did in the late sixteenth century. By the nineteenth century, it had already become a `plagued` place itself. A number of plague hospitals were active here in the examined period, and in the cemeteries, through which one would take promenades, one could see gravestones with epitaphs informing that the buried person died of plague. Besides, people with different responses to plague met each other here. In order to approach these accounts for a historical analysis, scholarly works on plague written from various perspectives are consulted. So, the actors, places, and traits of the district in the days of plague are identified and contextualized.