Teknik lise elektronik bölümü mesleki teknik eğitim programları amaçlarına erişme düzeyinin saptanması

Abstract

196 5. BÖLÜM ÖZET, SONUÇ VE ÖNERİLER 5.1. Özet Gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkelerin en değerli kaynağı insan gücüdür. Bu kaynağı oluşturan temel öğe ise eğitimdir. İkinci Dünya Savaş'ından günümüze kadar, bilimsel ve teknolojik alanda kaydedilen gelişmeler, toplumun, dolayısıyla endüstrinin gereksinim duyduğu iş ve beyin gücünde de gelişme ve değişmelere neden olmuştur. Bunun doğal sonucu olarak, mühendisler klasik denetim görevlerini bırakarak, bilimsel çalışmalara yönelmişlerdir. Buna karşılık, zorunlu el becerisi gerektiren işlerde `usta` statüsünde çalışanlar, yerlerini korumuşlardır. Böyle bir oluşum sonunda, teknik alanda; mühendis ile usta arasında beliren boşluk da,teknisyenler tarafından doldurulmuştur. Ülkemizde de, teknisyen yetiştiren okullardan teknik liseler; bir yandan endüstrinin gereksinim duyduğu nitelikli insanı yetiştirme işlevini yerine getirmeye çalışırken; diğer yandan da, öğretilerini üniversiteye hazırlamaktadır. Bu nedenle çağın gereksinimlerine cevap verebilecek teknik lise programlarının geliştirilmesi için, araştırma ve değerlendirmeler zorunluluk haline gelmiştir. Araştırmanın amacını gerçekleştirmek üzere; ülkemizdeki teknik liselerin elektronik bölümlerinde uygulanan programların; araştırmaya dayalı olarak incelemesi yapılmış; bu programların hedef düzeylerinin hangi alanlarda, ne dereceye kadar gerçekleştiği, normalin üzerinde ve altında ulaşılan hedeflerin durumu saptanmaya çalışılmıştır. Daha sonra; düzey tesbitinden hareket edilerek, programların işlevsel hale getirilmesi için, işlevsel olmayan noktalan teşhis edildikten sonra, çözüm yolları önerilmiştir. Araştırmada önce; adı geçen bölüm programlarından mesleki ve teknik niteliklerinin ağırlıklı olduğu mesleki ve teknik eğitim programlarının M.E.B'ca belirlenen hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığı konusu üzerinde durulmuştur. Bunu saptamak üzere teknik liselerin belirtilen programlarındaki son sınıf öğrencileri,197 belirtilen programlarda görevli mesleki ve teknik ders öğretmenleri, programdan mezun olup yüksek öğretime devam eden birinci sınıfı geçmiş öğrenciler, belirtilen programdan mezun ve sanayide çalışanlar ve bunların amirlerinden oluşan bir örneklem seçilmiş ve geliştirilen ölçü aracı bu örnekleme uygulanmıştır. Araştırmada, problem şeklinde ifade edilen ve herbiri denence niteliğindeki sorular, bilimsel çerçevede test edilerek, araştırma sonuçlarına ulaşılmış, elde edilen sonuçlar, adı geçen programların geliştirilmesine ışık tutacak şekilde öneriler kısmında ele alınmıştır. Ayrıca, araştırmadan elde edilen bulgular; teknik lise elektronik bölümü mesleki ve teknik ağırlıklı programlarının amaçlarıyla, bu amaçları kapsayan derslerin veya diğer bir ifade ile içeriğin işlenmesine ilişkin süreçlerin, teknisyen yetiştirmede yeterli olup olmadığı hakkında, bir ölçüt olması bakımından önem taşımaktadır. Araştırmada kullanılan ölçü aracının geçerlik ve güvenirliği; araştırma örnekleminde yer alan grupların samimi ve objektif bir biçimde ölçü aracını yanıtladıkları ve örneklemin evreni en iyi biçimde temsil edebilmesi için gerekli önlemler alınmıştır. Araştırma, teknik lise elektronik bölümü mesleki ve teknik eğitim programlarında yer alan amaçlara ne ölçüde ulaşılabildiğinin saptanarak değerlendirilmesi ve sonuçlandırılmasıyla sınırlandırılmıştır. Ayrıca, kaynak grupların ankete verecekleri cevaplarla, öğretim programlan yönerge ve kaynaklarla ve ulaşılabilen örneklem sayısı ile sınırlandırılmıştır. Gerekli görülen tanım ve açıklamalara yer verilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde, mesleki ve teknik eğitimin tarihi gelişimin üzerinde durularak; Cumhuriyet öncesi ve sonrası mesleki ve teknik eğitim incelenmiştir. Cumhuriyet döneminde yurt dışından getirtilen uzman raporları doğrultusunda, sistemde, programlarda, öğretmen yetiştirme alanında çalışmalar ve yeni düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Tekniker okullarının kapanmasından sonra, teknisyen düzeyinde nitelikli insan gücü yetiştirmek için, 1969'da bu araştırmanın konusunu oluşturan bugünkü teknik liseler açılmıştır.198 Bu açıdan, bugüne kadar gerçekleştirilen `Milli Eğitim Şuraları ve Kalkınma Planlarında` gösterilen hedeflere ilişkin alınan tavsiye kararlarının gerçekleştirilemediği, istenilen hedeflere ulaşılamadığı görülmüştür. Ayrıca, kalkınma politikasının gereği olan, teknik insangücü yetiştirmek amacıyla, bu okulları bitirenlerin, alanları dışında çalışmaları veya farklı üst kademe eğitim kanallarına yönelmeleri engellenememiştir. Örneğin 1985, 1988 yılları elektronik bölümü mezunlarının üniversite yönelimleri incelendiğinde, üniversite seçme sınavlarına katılan mezunların, her yıl %60 ya da daha fazlasının, alanları dışında bir yüksek öğretim programına yöneldikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Alanla ilgili, Türkiye'de ve dış ülkelerde gerçekleştirilen araştırmalar incelendiğinde teknik lise elektronik bölümü ve programlarının geliştirilmesine yönelik araştırmaların yeterli olmadığı ortaya çıkmıştır. Üçüncü bölümde; yöntem üzerinde durulmuştur. Araştırma modeli olarak anket tekniği-survey (tarama) modeli uygulanmış olup, aynı zamanda alanla ilgili yazılı kaynaklar taranarak yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini; teknik lise son sınıf öğrencileri, teknik lise elektronik bölümünde görevli mesleki ve teknik ders öğretmenleri, üniversiteye devam edenler, endüstride çalışanlar ve bunların amirleri oluşturmuştur. Araştırmanın yapıldığı dönemde teknik lise elektronik bölümü bulunan illerde tüm kaynak gruplara ulaşılmaya çalışılarak, örneklem bu illerden alınmıştır. Veriler, alanla ilgili kaynaklar taranarak ve kaynak gruplara anket uygulanarak elde edilmiştir. Bunun için de anket uygulaması sonucu tüm gruplardan gelen değerlendirilebilirlik özelliğine sahip 691 anket değerlendirilmeye alınmıştır. Verilerin çözüm ve yorumlanmasında, toplanan veriler, elle işlenerek bilgisayara girilmiştir. İlişkisel çözümlemelerde kaykare (x2 ) ve varyans analizi (F) kullanılmıştır. Varyans analizi sonunda, farkın kaynağım bulmak üzere (t) testi uygulanmış ve manidarlık derecesi için (0.01) düzeyi alınmıştır.199 Dördüncü bölümde araştırma bulguları incelenmiştir. Buna göre; genel olarak bilgi düzeyinde tüm derslere göre sırasıyla, elektropnömatik, televizyon, endüstriyel elektronik, bilgisayar dersleri amaçlarına alt düzeyde erişilen dersler olarak belirlenmiştir. Bölgeler ve kaynak gruplara göre incelendiğinde; bilgi düzeyinde, genel durumdakinden bazı sıralama farklılıklarına rastlanmış; ancak, yine bu dört dersin amaçlarına alt düzeyde ulaşıldığı görülmüştür. Kaynak gruplar ve bölgelere göre alt düzeyde amaçlan gerçekleştirilen dersler içinde zaman zaman yukarıda belirtilen derslerle birlikte iş güvenliği, ölçme tekniği, digital elektronik ve işletme bilgisi gibi dersler de yer almıştır. Beceri boyutunda, tüm derslere, bölgelere ve kaynak gruplara göre; elektropnömatik, televizyon, endüstriyel elektronik ve bilgisayar dersleri sırasıyla amaçlarına alt düzeyde erişilen dersler olarak belirlenmiştir. Bilgi ve beceri boyutu olmak üzere iki boyutta; dersler genelinde, bölgelere ve kaynak gruplara göre; elektropnömatik, televizyon, endüstriyel elektronik ve bilgisayar daha düşük düzeyde amaçlarına erişen dersler arasında yer almıştır. Bu sıralamada, teknik lise öğrencisi iş güvenliği, öğretmen, işletme bilgisi, endüstride çalışan ve endüstride çalışanların amiri ayrıca digital elektronik dersinin amaçlarına alt düzeyde erişilen dersler olduğu görüşüne varmışlardır. Kaynak grup değişkenine göre, `teknik ve meslek resmi` bilgi boyutunda ele alındığında; sırasıyla öğrenci, çalışanın amiri, çalışan, öğretmen ve üniversite öğrencisi yer almaktadır. Öğrenci bu dersin amaçlarına en alt düzeyde erişildiği görüşündedir. Elektroteknik dersinde; endüstride çalışan ve teknik lise öğrencisi, elektronikte; öğrenci ve üniversite öğrencisi, televizyon, ölçme tekniği derslerinde yine aynı grup amaçların alt düzeyde gerçekleştiğim ifade etmektedirler. Digital elektronik ve bilgisayar derslerinde; çalışan ile amirleri, endüstriyel elektronikte; öğrenci ve üniversite öğrencisi, elektropnömatik dersinde; çalışan ve üniversite öğrencisi amaçlara erişmenin sınırlı olduğunu belirtmişlerdir. İş güvenliği ve işletme bilgisi derslerinde; öğrenci ile üniversite öğrencisi amaçların alt düzeyde gerçekleştiğini dile getirmektedirler. Tüm dersler bilgi boyutunda kaynak gruplar açısından incelendiğinde, teknik lise öğrencisi amaçlara en alt düzeyde erişildiğini ifade ederken, bu grubu sırasıyla; çalışan, üniversite öğrencisi, çalışanların amiri ve öğretmenler izlemektedir.200 Beceri, bilgi-beceri boyutlarında ise derslerin amaçlarına erişme düzeyi ile ilgili olarak, bilgi boyutuna benzer bir sonucun ortaya çıktığı görülmektedir. Elektroteknik, teknik ve meslek resmi, ölçme tekniği ve digital elektronik derslerinin dışında genellikle teknik lise öğrencisi ve üniversite öğrencisi amaçlara erişme düzeyinin düşük gerçekleştiğini ifade eden kaynaklar olmuşlardır. Bölge değişkenine göre, tüm dersler incelendiğinde bilgi boyutunda, üçüncü ve ikinci bölge derslerin amaçlarına ulaşma düzeyinin düşük olduğunu belirtirken, bunları birinci ve dördüncü bölge izlemiştir. Beceri, bilgi-beceri boyutlarında da, bilgi boyutuna benzer bir sonucun oluştuğu görülmektedir. Bilgi-beceri boyutunda tüm derslerin amaçlarına erişme düzeyi, kaynak gruplara göre farklı çıkmıştır. Tüm derslerde amaçların bilgi yönünden daha üst düzeyde gerçekleştiği görülmektedir. Bölgeler açısından da amaçların gerçekleşme düzeyi incelendiğinde, bilgi boyutundan daha yüksek olduğu ifade edilmektedir. Kaynak grupların bütün derslerle ilgili görüşleri ise sırasıyla; mesleki ve teknik ders öğretmeni bilgi yönünden amaçlara üst düzeyde erişildiğini belirtirken, endüstride çalışanların amiri, üniversite öğrencisi, endüstride çalışan ve teknik lise öğrencisi öğretmeni izlemektedir. 5.2. Sonuçlar Araştırma problemine ilişkin bulgulardan elde edilen yorumlar ve bu yorumlara dayalı sonuçlar, sistematik bir biçimde aşağıda verilmektedir. Bunlar; 5.2.1. Teknik Lise Elektronik Bölümü Mezunların Üniversite Yönelimleri İlgili Sonuçlar 1985, 1986, 1987, 1988 yıllarına ait Yüksek Öğretim Kurumundan istenilen, Teknik Lise Elektronik Bölümü mezunlarının ÖSYS ile bir YÖP'e yerleştirilenler incelendiğinde görülmüştür ki: bütün grubun; 1985'te %71'i, 1986'da %63'ü, 1987'de %66'sı, 1988'de %62'si alanları dışında, bir başka alana yönelmişlerdir.

ABSTRACT Turkey has a great need for qualified technical work skills and brain capacity in order to cope with the technological change. Technicians (technical staff) are mostly educated by technical high-schools. Therefore, the aim of this research is to evaluate the programmes of the electronic department and the assess obtained objectives and results. The research has been carried by using survey method and necessary related references were thoroughly reviewed. The survey (questionnaire) has been applied to control populations selected form the universe. The population groups consists of last grade students, technical and vocational teachers, university students graduated from technical schools (electric department) and technical school graduates working in industry and their managers. The valid number of the questionnaire amounts to 691. The obtained data has been assessed by computer SPSS programmes and the statistical data has been listed in tables are explained as conclusions. All courses within the programmes are being evaluated and compared taking groups and regions into considerations and the courses fulfilling its' objectives and courses are not being determined. It is thought that the gathered findings and recommonditions can be considered as guideness for technical school electric courses programme development.