Antalya Elmalı yöresinde tespit edilen yörük dokumaları

Abstract

İnsanoğlu sınırsız olan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla doğadaki malzemeleri kullanarak çok çeşitli ürünler ortaya koymuşlardır. İhtiyaçlarını farklı özelliklere sahip olan ürünlerden çeşitli işlemlerden geçirdikten sonra göze hoş gelecek şekilde süslemişlerdir. Bunlardan bir tanesi de insanların el emeği göz nuru ürünler olan dokumalardır. Dokumalar geçmişten günümüze geniş bir kullanım alanına sahiptir. İp olarak da kendi koyun ve keçilerinden elde ettikleri yünleri çeşitli aşamalardan geçirerek ip haline getirmişler ve bunları da farklı tekniklerde dokumuşlardır. Bu dokumaları hazırlarken estetik bir görünüm kazandırmışlardır. Kızlarına çeyiz olarak, evlerde ve göçleri sırasında yıllarca kullanmışlardır.Hayvancılığa bağlı olarak yün ve kıl'ın kolay temin edilmesinden dolayı Elmalı ve yöresindeki Yörük dokumaları eskiden geniş bir kullanım alanına sahipmiş. Buna bağlı olarak farklı yapım tekniklerinde ve bezemelerle farklı ürünler ortaya konmuştur. Günümüze kalan bu ürünleri belgelemeye çalıştım. Elde edilen bu ürünler genellikle aynı kullanım alanlarında kullanıldığı görülmüştür. Elmalı ve yöresindeki dokumaların koyun ve keçilerden elde edilen yünlerin evlerde belirli aşamalardan geçtikten sonra (taranma, eğrilme, boyama) gibi ip haline geldiğini tesbit edilmiştir. Dokumaların yapıldığı tezgahlara ıstar denilmektedir. Yörükler ıstarları yaylaya çıktıklarında çadırın önlerinde, kışın sahile indiklerinde ise evlerinin bir odasına tezgah kurarak dokumuşlardır. Bu çalışmayı hazırlarken günümüze kadar gelen örneklerin fotoğraflarını çekip ilgili kişilerle görüşerek bilgi almaya çalışılmıştır. Bu ürünleri malzeme, renk ve form olarak kaynak kişilerden alınan bilgilerle literatüre eklemeye çalışılmıştır.Eskiden yörede geniş bir kullanım alanına sahip olan dokumalar günümüzde sanayinin gelişmesine bağlı olarak ve insanların seracılık gibi alanlara yönelmesiyle ve hayvancılığın azalmasına bağlı olarak günümüzde oldukça azalmış olup, yok olma derecesine gelmiştir. Eskiden geniş bir kullanım alanına sahip olan dokumalar şimdilerde ise parmakla gösterilecek derecede azalmıştır. Yaşlı insanların sandıklarında ve yüklük altlarında, dolaplarda saklanmaktadır.Bu çalışmada Elmalı ve yöresindeki Yörüklerin bölgeye nasıl geldiklerini, hangi göç yollarını kullandıklarını, yazın hangi yaylalara çıktıklarını tespit etmeye çalıştım.

Materials in nature have been used to produce various products in order to satisfy what human being demands. Demands have been provided from products that have different properties. These products pass through various processes so they please to eyes. One of these handicraft products are wovens. Wovens are being used in a wide range of area from past to the present. They obtain wool from their own sheep and goats. This wool pass through several processes to obtain rope. Also these ropes are being knitted with various techniques. While being knitting these wovens aesthetic view has been acquired. These wovens used in downries, houses and migrations.The wool can be obtained easily in Elmali region so nomad wovens are being used in a wide range of area. Various techniques used for obtaining various products. In this research wovens that could survive are being documented. These products generally have same usage areas. Elmali region wovens are being obtained from sheep and goats. Wovens are pass through several processes like (combing, warping, painting) to obtain ropes. The device that is being used for weaving is called as loom. Nomads used their looms in front of tents when they go uplands. In winter, nomads used their looms in one of their room of their houses. In this research wovens are being photographed and talked with relating people to gain information. These products added as material, color and form to the literature that has obtained from reference people.Wovens are being used in a wide range of area but today the rising of developing industry, trend of greenhousing and diminishing animal husbandry caused to decrease of wovens. They are almost being perished. Wovens were being used widely but today they are being found so rare. Wovens are being stored in old peoples wardrobes and chests.In this research which migration routes are used by Elmali region nomads and which uplands they go in summer is being investigated.