Antalya AVM`leri genel mekanlarında yapay aydınlatma tasarımının algısal etkilerinin incelenmesi

Abstract

Alışveriş sosyal eylemler arasında en popüler olanıdır. İnsanlık tarihi kadar eski olan alışveriş eylemi, günümüzde temel ihtiyaçların karşılaması eyleminin ötesine geçmiş, küresel ölçekte yaygınlaşan tüketim kültürünün yansıması haline gelmiştir. Reklamlar, parlak spotlar ve zamanın ruhunu yakalamaya çalışan sunumlar; gelişen toplum yaşamı, değişen üretim – tüketim ilişkileri, globalleşme ve internetin yaygın iletişim aracı olması ile birlikte alışveriş kültürü ve mekânları gelişmiş ve gelişmeye devam etmektedir.Mimarlık faaliyetlerinin temelde insan ile ilgili olduğu ve onun ihtiyaçları doğrultusunda şekillendiği göz önüne alındığında, tarih boyunca farklı sosyal işlevler için farklı yapı tiplerinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu bağlamda, alışveriş mekânlarının tasarımı, alışveriş eyleminin mekân ile ilişkisi kapsamında yeni bir tip olan alışveriş merkezleri ortaya çıkarmıştır. Mağaza mimarisi, reyon tasarımı, iç mekan aydınlatması, havalandırma sistemi ve mağazanın kokusu, ortamda çalınan müzik gibi ögeler, mağazaların satışlarını direkt olarak etkileyen önemli faktörler arasındadır. Potansiyel alıcıların mekân ile etkileşiminde, mekân tasarımı ve pazarlama arasında bağı kurulması; alışveriş eylemini etkileyen niteliklerdir.Gün ışığının kolay kontrol edilememesi ve bir çok alışveriş merkezinin içe dönük, gün ışığını iç mekanda kullanamayan tasarımlarından, bu mekanların gece geç saate kadar hizmet vermesinden dolayı yapay aydınlatma hayati önem kazanmıştır. Aydınlatma, mekanda görsel algının oluşmasını sağlayan en önemli mimari bileşendir. Aydınlatma mekanın geometrisi ile uyum içinde çevreyi algılayışımızı ve çevreye karşı olan tepkilerimizi belirler. Dolayısıyla mekanda gerçekleşen görsel algının kalitesini doğrudan etkiler. Bu çalışmada alışveriş kavramı, alışveriş ve alışveriş mekanları tarihi incelenerek tanımı yapılmıştır. Yapay ışığın tarihçesine odaklanılmış, alışveriş mekanlarında oluşturulmak istenen algı için yapay çevrenin düzenlemesinde yapay aydınlatmanın rolü irdelenmiştir. Yapay aydınlatmada kullanılan aydınlatma çeşitleri listelenmiş ve Antalya merkez ilçelerinde yer alan AVM'lerin genel mekanlarındaki aydınlatma tercihleri uluslararası kabuller esas alınarak incelenmiştir. İncelemede matematiksel veri ortaya koymak amacıyla ışık ölçer (luxmeter) kullanılmış, mekan fotoğrafları üzerinde ışık miktarları gösterilmiştir. Bu mekanlardaki aydınlatma tasarımının kullanıcı algısına etkisi ölçümler ve uluslararası kabuller karşılaştırılarak yorumlanmıştır.

Shopping is the most popular among social actions. The shopping activity, which is as old as the history of humanity, has gone beyond the fulfillment of basic needs today and has become a reflection of the consumption culture that has become widespread on a global scale. Advertisements, bright spots and presentations trying to capture the spirit of time; shopping culture and places have developed and continue to evolve with developing community life, changing production - consumption relations, globalization and widespread communication of internet.Considering that architectural activities are mainly related to human beings and shaped according to their needs, it is seen that different types of buildings have emerged for different social functions throughout history. In this context, the design of shopping spaces has created a new type of shopping center within the scope of the relationship between shopping and space. Elements such as store architecture, aisle design, interior lighting, ventilation system and the smell of the store, music played in the environment are among the important factors that directly affect the sales of the stores. Establishing a link between space design and marketing in the interaction of potential buyers with space; These are the attributes that affect the shopping action. Artificial lighting has gained vital importance due to the inability to control the daylight easily, the inward-looking structure of many shopping centers, the designs that cannot use the daylight indoors, and the fact that these structures serve until late at night. Lighting is the most important architectural component that provides visual perception in the place. Illumination determines our perceptions and reactions to the environment in harmony with the geometry of the space. Therefore, it directly affects the quality of visual perception in the space.In this study, the concept of shopping, the history of shopping and shopping venues are examined and defined. The history of artificial lighting is focused on and the role of the artificial environment in the perception of the desired perception in shopping spaces is examined. The lighting types used in artificial lighting are listed and the lighting preferences of the shopping malls located in the central districts of Antalya are examined on the basis of international accepted rules. In order to reveal mathematical data, a light meter (lux meter) was used and the amount of light was shown on the photographs of the place. The effect of lighting design in these spaces on user perception was interpreted by comparing measurements and international acceptances.