Saray tablo koleksiyonu`nun II. Abdülhamid döneminde geliştirilmesinin incelenmesi

Abstract

Osmanlı Sarayı bünyesinde oluşturulan tablo koleksiyonunu konu alan bu tez çalışması, bahsi geçen koleksiyonun II. Abdülhamid döneminde (1876-1909) geliştirilmesine yönelik faaliyetlere odaklanmaktadır. Araştırma kapsamında öncelikle Saray'la tuval resmi arasındaki ilişki ele alınmış, II. Mehmed dönemine (1451-1481) uzanan bu ilişkinin padişah portreciliğiyle başladığı ve II. Mahmud döneminde (1808-1839) tanım kazanan `Tasvir-i Hümayun` çalışmalarıyla yeniden görünürlük kazandığı belirlenmiştir. Osmanlılar nezdinde modernleşme hedefinin rotası olan Batılılaşma alışkanlığı neticesinde, resim sanatının da kendi işlev alanını oluşturarak birbiri ardına yapılan reformların görsel tezahürünü yaymada yardımcı bir araç olarak konumlandığı görülmüştür. Abdülmecid devrinde (1839-1861) iktidar merkezinin Topkapı'dan Dolmabahçe Sarayı'na taşınması, mekânsal değişiminin altında yatan yeni bir zihinsel yapılanmaya işaret ederken; dönemin sembol yapısı Dolmabahçe olmuştur. Avrupa saraylarıyla kurulmak istenen denklik fikri ise tefrişat programını doğrudan belirlediğinden, duvarlarda teşhir edilme amacıyla tablo alımlarına başlanmıştır. Alımların, resim sanatıyla uygulayıcı olarak ilgilenen Abdülaziz döneminde (1861-1876) belirgin bir ivme kazandığı ve Saray'ın güzel sanatlar sorumlusu olarak görevlendirilen Şeker Ahmed Paşa'nın II. Abdülhamid için de aynı hizmeti sağladığı anlaşılmıştır. Çalışma kapsamında üzerinde durulan bir diğer konu ise güzel sanatlar alanında II. Abdülhamid döneminde gerçekleşen gelişmelerdir. Resim odaklı etkinliklerin izlenebildiği Pera, 1800'lerin ikinci yarısı itibariyle oldukça canlı bir kültür ve sanat merkezidir. Resim eğitiminin kurumsallaşması neticesinde Osmanlı'dan yetişen ve XIX. yüzyılın son çeyreğinde İstanbul'a gelen Batılı ressamlar, Pera'nın hazırladığı zeminde beraberce bir resim üretim ortamı geliştirmişlerdir. Dönemin önemli durak noktalarına bakılmış ve koleksiyonun, II. Abdülhamid devrinde yaşanan gelişmelere de bağlı olarak, yeni aktörler yardımıyla, kendine has bir izlekte geliştiği görülmüştür. Neticede, resim sanatını bir temsil alanı olarak da değerlendiren ve çeşitli kanallar vasıtasıyla himaye eden II. Abdülhamid'in, Saray Tablo Koleksiyonu'nu geliştirirken kentin sanat atmosferinden fazlasıyla istifade ettiği anlaşılmıştır. Bu otuz üç yıllık süreçte koleksiyona giren eserler ile eser sahiplerinin dökümü çıkarılmış ve koleksiyonun, ressamlara gösterilen desteğin izlerini taşıdığı tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Saray Tablo Koleksiyonu, II. Abdülhamid, Osmanlı Sarayı, tuval resmi, Batılılaşma.

This thesis based on The Palace Painting Collection that was constituted during Ottoman Empire and it mainly focuses on its progress during the Abdulhamid II's reign (1876-1909). First, the relationship between Ottoman Palace and the western style of painting was discussed. The role of the painting in Ottoman Court initiated during Mehmed II's reign (1451-1481) and became visible again with Mahmud II's (1808-1839) `Tasvir-i Humayun`. As a result of the Westernization habit, painting created its own function field while has been seen as visual manifestation of the reforms.During Abdulmecid's reign (1839-1861), power shift from Topkapı to Dolmabahce indicated a new thought trend and Dolmabahce became the new symbol of the period. Furthermore, the idea of building an equivalence with the European courts defined the furnishing program directly. In Abdulaziz's reign (1861-1876), who was a painter himself, purchases were prominently increased. Paintings were purchased by aide-de-camp Seker Ahmed Pasa who provided the same service for Abdulhamid II.The developments in fine arts during the Abdulhamid II's reign was another focus point of this study. By the second half of the 1800s, Pera was a cultural and artistic center of Istanbul and a display for painting-oriented activies. Ottoman and Western painters developed a painting production environment in Pera while the collection was expanding in an idiosyncratic way with the help of the new actors.In conclusion, it's seen that Abdulhamid II actively patronaged the arts, saw the painting as an area of representation, have benefited the art atmosphere of Istanbul to develop The Palace Painting Collection. The paintings which were added to the collection during a thirty-three year period were itemised and it was seen that the collection bears traces of the Sultan's support that has shown to painters.Keywords: Palace Painting Collection, Abdulhamid II, Osmanlı Palace, painting, Westernization.