Cumhuriyet`ten günümüze Türk resim sanatında toplumsal statü yansımaları

Abstract

Türk Dil Kurumu'na göre statü; bireyin bir kurum veya bir toplum içindeki durumu anlamına gelmektedir. Sosyologlar, statüyü belirleyen unsurlar arasında öncelikli olarak; soy, servet, işlevsellik, eğitim, din ve biyolojik yapıyı işaret etmektedir (Turner, 1998: 13).Toplumu eleştirel bir bakışla yorumlayan sanatçı, tarih boyunca toplum üyelerinin hangi yöntemlerle o statüye sahip olduklarını ve statünün toplum üyeleri arasında nasıl pay edildiğini sorgulayan eserler yapmışlardır. Sanatçının statü sistemine yönelttiği eleştirel tavrı, ironik, öfkeli, lirik, melankolik bir karşı duruş ve meydan okumalar şeklinde olmuştur.Avrupa resim sanatı ilk olarak, kilisenin güdümünde ilerlediği görülmektedir. Daha sonra Rönesans'ta burjuvazinin sanata sahip olma arzusuna ve itibar edinme hevesine araç olduğu görülmektedir. Bu dönemler boyunca, yüksek statü sahipleri tarafından şekillenen, bir sanat ortamı dikkat çekmektedir.Osmanlı İmparatorluğu'nda gelişen batılılaşma hareketiyle birlikte Sanayi-i Nefise Mektebi'nin kurulması, çağdaş sanatların Osmanlı'daki ilk hareketleri olarak görülmektedir. Cumhuriyet devrimleri ise, Türk resim sanat tarihi için bir milat olarak kabul edilmektedir. Atatürk, Cumhuriyet'in ilk yıllarında devletin geliştirdiği kültür-sanat politikasıyla birlikte sanata hem destek hem de önem vermiştir. Böylece, Cumhuriyet, hem Türk toplumuna hem de sanatçısına önemli bir itibar ve statü kazandırmıştır.1950 yıllardan sonra, devletin sanata olan desteğinin azaldığı görülmektedir. Buna karşılık, sanat alanında bireysel üsluplara yönelişlerin başladığı görülmektedir. Sanayileşme ve kentleşme sorunlarına ilgi artmaktadır. Dışardan sanat ve düşünce akımlarının etkisi bir yandan görülürken bir yandan da Evrensellik ve Ulusallık tartışmaları önem kazanmaktadır. Böylece, bireysel üslup çabalarıyla birlikte toplumsal statüler arasındaki farklılıkların yansıması eserlerde görülmeye başlamıştır. Cumhuriyet'ten günümüze, toplumsal statü yansımalarının, sanatçılar tarafından nasıl ele alındığı ve yansıtıldığı incelenmiştir. Birçok sanatçının eserlerinde, bu yansımalar görülmektedir. Ancak, bazı sanatçıların eserlerinde daha belirgin olarak öne çıkmaktadır. Bu açıdan, Nuri İyem, Cihat Burak, Neşe Erdok, Hakan Gürsoytrak ve Ali Elmacı'nın resimlerine daha yakından bakılmıştır.

According to the Turkish Language Association; status means individuals within an organization or a society. Sociologists, primarily among the factors determining the status; lineage refers to wealth, functionality, education, religion and biological structure.Interpreting society with a critical perspective, the artist has made articulate questions about the methods by which members of society have had that status and how the status is shared among the members of society. The critical attitude of the artist towards the status system was ironic, angry, lyrical, melancholy, and challenging.European art of painting is first seen in the direction of the church. Later, in the Renaissance, it is seen that the bourgeoisie has a desire to have art and a desire to acquire a reputation. During these periods, an art environment, shaped by high status holders, attracts attention.The establishment of the Sanayi-i Nefise Mektebi with the westernization movement in the Ottoman Empire is seen as the first movements of the contemporary arts in the Ottoman Empire. Republican revolutions are considered as a milestone for Turkish art history. In the first years of the Republic, Atatürk, along with the culture and art policies developed by the state, gave both support and importance to art. Thus, the Republic has provided a significant reputation and status for both Turkish society and its artists.After 1950's, the state's support for art seems to be decreasing.On the other hand, it is seen that the tendencies towards individual styles started in the field of art. Interest in industrialization and urbanization problems is increasing. While the influence of art and thought flows from the outside is seen on the one hand, Universality and Nationality discussions are getting importance. Thus, the reflection of the differences between individual style and social status began to be seen in the works. It has been examined how the reflections of social status have been handled and reflected by the artists.These reflections are seen in the works of many artists.However, it is more clear-cut in the works of some artists.From this point, Nuri İyem, Cihat Burak, Neşe Erdok, Hakan Gürsoytrak and Ali Elmacı's paintings were examined more closely.