Bankalar muhasebe düzeninde menkul sermaye gelirinin vergilendirilmesi

Abstract

Menkul kıymetlerden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine ilişkin olarak vergisistemimizde önemli değişikliklere gidilmiş olup, 01.01.2006 yılından itibaren geçerli olmaküzere bankalar ve aracı kurumlara bu verginin toplanmasında birçok sorumluluk yükleyenyeni bir vergi sistemine geçilmiştir.5281 sayılı Kanun kapsamda yapılan düzenlemeler, sermaye piyasasının gelişiminedestek olunması, sermaye piyasasının globalleşen finans piyasalarıyla entegre edilmesininsağlanması, özellikle bugüne kadar vergi kanunlarımızda tanımı bile yer almayan menkulkıymetler için özel bir vergileme sistemine geçilmesi ve tüm yatırımcıların Türkiye piyasasınaolan güvenlerinin artırılması için gerekli önlemlerin alınması açısından son derece önemli birgelişme olarak karşımıza çıkmaktadır.Böylece, ülkemizde de bazı uluslararası piyasalar da uygulanmakta olan ve gelirsağlama amacına yönelik dolaylı vergileme sistemine geçiş yapılmaya çalışılmıştır. Dolaylıvergileme genel hatları itibariyle tek düze bir vergileme sistemi olmakla birlikte, ülkemizdeyaşanan ekonomik değişimler nedeniyle bu Kanun kapsamında birçok değişikliğe gidilmiş veKanun amacından uzaklaşarak birçok farklı ve yeni uygulamalarla tekdüzelikten karmaşıklığadoğru yol almıştır.Diğer yandan bankalar, bu Kanun ile Maliye Bakanlığı adına kamusal bir görevüstlenmiş olup, bankacılık sektörü Maliye adına tüm bu vergilerin kesilmesi ve yapılacaktevkifatların doğru beyanından sorumlu tutulmuştur.Aynı yıl içinde banka muhasebe yapısının da değişikliğe uğraması ile bankacılıksektörü hem vergisel hem de muhasebesel yapıda birçok yeni uygulama ile karşı karşıyakalmıştır.Bu çalışmada, menkul sermaye gelirine giren kavramlar detaylı bir şekildeincelenmiş, bankalarca menkul sermaye gelirinin vergilendirilmesine ilişkin olarak yürürlüğegiren 5281 sayılı Kanun ve ilgili tebliğ, sirküler ve Bakanlar Kurulu Kararlarına yerverilmiştir. Düzenlemenin yükümlüler açısından farklı vergi uygulamalarına konu olmasınedeniyle, belirtilen bu araçlardan elde edilen tüm gelirler tam ve dar mükellef gerçek kişi vekurumlar olmak üzere dört ayrı başlık altında ayrıntılı olarak irdelenmiştir Bununla birlikte,bankaların tabi olduğu muhasebe uygulamaları ile Türkiye Muhasebe Standartları tebliğleriele alınmış ve bankalar aracılığıyla elde edilen menkul kıymetlerin muhasebeleştirilmesi vevergilendirilmesi kapsamında örneklere yer verilmiştir. Ayrıca, uluslararası piyasalardamenkul sermaye geliri üzerinden vergilendirme esaslarına genel olarak yer verilmiş, Çiftevergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları'nın nın geçici 67. madde kapsamında vergilendirmeesasları ile Türkiye'nin 63 ülke ile yapmış olduğu Çifte vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları'na ilişkin olarak vergi oranları incelenmiştir.

Important amendments are put a law into force about the taxation of the gainsderived from the alienation and the retention of the marketable securities and other capitalmarket instruments that is derived from the private finance institutions. Therefore, the banksand brokers are responsible to collect suitable tax, effectife from 01.01.2006, regarding to thenew tax system.The legislation made with the law numbered 5281, plays significant roles in,supporting the development of capital markets, integration of capital markets to globalmarkets, especially passing to the special taxation for the marketable securities that thedefiniton of this concern has not taken place in our taxation law before, and taking precautionto rely on foreign investors on Turkish markets.Therefore, our Turkish taxation system is passing through the indirect taxation whichis generated in international market and oriented to provide income. In generally, indirecttaxation comes across as a uniform regular tax system, however, because of the economicfluctuation this law has been changed many times, and it has become more complex andconfusing.On the other hand, banks has been undertaken a public role of Ministry of Finance bythe given responsibility of identifiying the right taxing and execution. The banking sector hasfaced with many new applications since the accounting system has been already changed in2006.In this thesis, the definitions about the marketable securities and other capital marketinstruments has been examined in details. The law numbered 5281, related communiquee andthe Decree of the Council of Ministers are covered. As it is subjected to different taxapplication relating to the tax peyers, the income from mentioned tools are studied throughfour titles such as resident and non-resident taxpayer, and resident and non- residentcorporations. In addition to this, the accounting practices which the banks are dependent on,the communiquees about Turkish Accounting Standarts Boards are explained in details.Moreover, the booking of marketable securities which obtained through the agency of banksand taxation samples are also given. Finally, the Double Taxation Treaty concluded betweenTurkey and 63 other the country on temporary article 67 has been studied