Ailesel hiperkolesterolemili hastalarda LDL reseptör geninin 3 numaralı ekzonundaki mutasyonların SSCP yöntemiyle taranması

Abstract

ÖZET Ailesel hiperkolesterolemi (Familial Hypercholesterolemia, FH), otozomal dominant kalıtım gösteren, heterozigot bireylerde 1/500, homozigot bireylerde 1/1000000 sıklıkla görülen yaygın genetik hastalıklardan biridir. Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) tarafından taşınan plazma kolesterolünün yükselmesiyle karakterizedir. Plazma LDL- kolesterol seviyesinin artması sonucu kolesterolün aşın depolanmasından kaynaklanan ciltte ve tendonlarda ksantoma oluşumu ve prematüre aterosklerozis gerçekleşmektedir. Genel hastalık belirtilerinin şiddetinde, mutant allelin heterozigot ya da homozigot durumda oluşuna bağlı olarak farklılık görülür. Kolesterol metabolizmasında hayati rol oynayan LDLR (low density lipoprotein receptor) geninde meydana gelen mutasyonlar ailesel hiperkolesterolemiye neden olmaktadır. LDLR geni 19 numaralı kromozomun pl3. 1-13.3 bölgesinde lokalizedir.18 ekzon 17 intron içeren 45kb.lik bu gen 839 aminoasitten oluşan olgun bir protein kodlar. Moleküler tarama yöntemlerinden SSCP, HA, DGGE, RFLP ve DNA dizi analizi teknikleri kullanılarak bugüne kadar bu gen üzerinde 500'den fazla insersiyon, delesyon, anlamsız ve yanlış anlamlı mutasyon saptanmıştır. Çalışmamızda, laboratuvar ve klinik bulguları ailesel hiperkolesterolemi ile uyum gösteren 32 hastanın DNA'sı izole edildikten sonra LDLR geninin 3 numaralı ekzonuna özgü primerler kullanılarak PCR ve nonradyoaktif SSCP teknikleriyle mutasyon taraması yapılmıştır. Sonuçta 10 ve 15 numaralı olgularda hafif, 18 ve 19 numaralı olgularda ise bariz band kayması gözlenmiş kesin sonuç için dizi analizi yapılması kararlaştırılmış, diğer olgular ise normal bulunmuştur. Çalışmamızda, SSCP tekniğinin bu hastalık için standardizasyonu yapıldığından aynı hastalarda diğer ekzonlarda mutasyon taramasına devam edilecektir. Anahtar Kelimeler: Ailesel hiperkolesterolemi, moleküler genetik, SSCP.

ABSTRACT Familial hypercholesterolemia (FH) is a common autosomal dominant disease, heterozygous form of which affects 1 in 500 people in population, while the incidence of its homozygous form is given as 1/1.000.000. It is characterized by elevated levels of plasma cholesterol carried by low density lipoprotein(LDL). As a result of excess storage of cholesterol due to the elevation of plasma LDL-cholesterol level, xanthoma appears on skin and tendons and premature atherosclerosis is observed. The severity of the disease in general differs depending on the mutant allele being homozygous or heterozygous. Mutations in the LDLR (low density lipoprotein receptor) gene, which plays a crucial role in cholesterol metabolism, lead to familial hypercholesterolemia. LDLR gene is localized on chromosome 19pl3.1- 13.3 and consists of 18 exons and 17 introns spanning 45 kb., coding for a mature protein consisting of 839 amino acids. More than 500 insertions, deletions, nonsense and missense mutations have been detected on this gene by SSCP, HA, DGGE, RFLP and DNA sequence analysis to date. In our investigation, DNA isolation was performed from patients whose laboratory and clinical findings were in accordance with FH and mutation screening by PCR and nonradioactive SSCP analysis was done using primers specific for exon 3 of LDLR gene. As a result, mild band shift in patients 10 and 15 and prominent band shift in patients 18 and 19 was observed and sequence analysis was decided to be performed. Other patients were detected to be normal. As we have performed the standardization of SSCP technique in our study, extensive mutation screening in other exons in the some patients will follow. Key words: Familial hypercholesterolemia, molecular genetics, SSCP.