Sülfit ve stresin görsel uyarılma potansiyelleri üzerine etkilerinin araştırılması

Abstract

ÖZET Stresin, fizyolojik ve davranışsal bir takım etkilerine paralel olarak lipid peroksidasyonu arttırdığı, görsel uyarılma potansiyellerinde önemli derecede değişiklikler oluşturduğu daha önceki çalışmalarla ortaya konmuştur. VEP bileşenlerinin latens ve genliklerinin istatistiksel değerlendirilmesi, stresin görsel sistemi bariz biçimde etkilediğini ve bunda lipid peroksidasyonun önemli rolünün olabileceğini işaret etmiştir. Diğer yandan, sülfitin serbest radikal oluşumunu artırarak lipid peroksidasyonuna neden olduğu gösterilmiştir. Dolayısıyla, sülfitin stresin görsel sistem üzerindeki etkilerini potansiye edebileceği ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği açıktır. Bu amaçla hazırlanan çalışmamızda 80 adet albino sıçan, her grupta 10 hayvan olacak şekilde 8 gruba ayrılmıştır: Kontrol grubu (K), L-karnitin verilen grup (L), hareketsizlik (restraint) stresine maruz bırakılan grup (H), L-karnitin verilen stres grubu (HL), sülfit verilen grup (S), L-karnitin verilen sülfit grubu (SL), sülfıt verilen stres grubu (HS) ve L-karnitin ve sülfit verilen stres grubu (HSL). 21 günlük deney süresince, günde 1 saat hareketsizlik stresi uygulanmış, L-karnitin 50 mg/kg/gün ve sülfit 520 mg/kg/gün olarak gavajla verilmiştir. Aym sürede kontrol gruplarına distile su gavajı yapılmıştır. Deney süresinin sonunda sıçanların görsel uyarılma potansiyelleri (VEP) kaydedilmiş, biyokimyasal analizler için retina ve beyin dokuları çıkarılmıştır. Beyin ve retina TBARS düzeylerinin S ve H gruplarında kontrole göre arttığı gözlenmiştir. L-karnitinin, kontrolleri ile karşılaştırıldığında, HL grubunda beyin TBARS miktarım azaltırken, SL grubunda beyin ve retina TBARS miktarlarını arttırdığı dikkati çekmiştir. L-karnitin, HSL grubunda beyin ve retina TBARS değerlerini K, H ve S gruplarına göre önemli ölçüde arttırırken, sadece beyin TBARS 'mı HS grubuna göre anlamlı olarak azaltmıştır. Beyin SOD aktivitesinin kontrole göre, H grubunda azaldığı, S grubunda arttığı görülmüştür. HS grubunda beyin SOD aktivitesinin H grubuna göre, retina SOD aktivitesinin K, H, S gruplarına göre arttığı bulunmuştur. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L-karnitinin, L ve HL gruplarında beyin SOD aktivitelerini önemli ölçüde azalttığı, SL grubunda retina SOD aktivitesini bariz şekilde arttırdığı saptanmıştır. S grubunda retina CAT aktivitesinin, H grubunda ise beyin ve retina CAT aktivitelerinin kontrole göre önemli ölçüde azaldığı tespit edilmiştir. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L- karnitinin, SL grubunda beyin CAT aktivitesini azalttığı görülmüştür. Beyin GSH-Px aktivitesinin, H ve S gruplarında K grubuna göre azaldığı izlenmiştir. L-karnitinin, beyin GSH-Px aktivitelerini HL grubunda H grubuna göre, HSL grubunda H, HL, S ve SL gruplarına göre arttırdığı dikkati çekmiştir. H ve S grupları kontrolle karşılaştırıldığında, bütün VEP latenslerinin önemli düzeyde uzadığı görülmüştür. Ayrıca HS grubunda Pl, Nl ve P3 latenslerinin H ve S gruplarıyla, P2 ve N2 latenslerinin sadece S grubuyla anlamlı fark gösterdiği bulunmuştur. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L grubunda latenslerin uzadığı, HL ve HSL gruplarında ise kısaldığı gözlenmiştir. Yapılan bağıntı analizleri sonucunda, VEP'lerin Pl, P3 latensleri ile beyin ve retina TBARS değerleri, N2 latensi ile beyin TBARS seviyesi arasında pozitif bağıntının olduğu görülmüştür. IV

ABSTRACT Previous studies have shown that stress, which causes physiological and psychological alterations in human, increases lipid peroxidation and affects visual evoked potentials (VEPs). Lipid peroxidation might have a role in those effects of stress. Moreover, sulfite, a chemical agent, elicits lipid peroxidation by causing formation of sulfur centered free radicals. It could be expected that sulfite potentiates the effects of stress on visual evoked potentials and leads to adverse effects on human health. In the present study, our aim is to explore this topic. So, 80 albino rats were equally divided into 8 groups as follows: Control (C), L-carnitine group (L), immobilization stress group (I), stress + L-carnitine group (IL), sulfite group (S), sulfite + L-carnitine group (SL), stress + sulfite group (IS) and stress + sulfite + L- carnitine group (ISL). Chemical agents, sulfite and L-carnitine were administered 520 mg/kg/day and 50 mg/kg/day respectively for 21 consecutive days. Restraint stress model was used as an experimental stress model and applied 1 hour daily for 21 days. Visual evoked potentials (VEPs) were recorded from animals at the end of the experimental period. Afterwards, brain and retina tissues were taken in order to analyze biochemical parameters. Brain and retina TBARS levels in the S and I groups were significantly increased compared with the C group. Additionally, TBARS levels were found to be elevated in the IS group compared with the I and S groups. L-carnitine decreased TBARS levels in the EL group, but increased them in the SL group with respect to their control groups. Brain SOD activities were decreased in the I group and increased in the S group compared with the C group. L- carnitine produced a significant decrease in brain SOD activities in the L and the IL groups, and a significant increment in retina SOD activity in the SL group according to their corresponding controls. It was shown that brain and retina CAT activities in the I group while retina CAT activities in the S group were reduced significantly with respect to the C group. L-carnitine decreased brain CAT activities in the SL group compared with their corresponding control groups. Brain GSH-Px activities were decreased in the I and S groups compared with the C group. Brain GSH-Px activity was significantly increased in the IL group with respect to the C group. It was observed that L-carnitine increased GSH-Px activity in the ISL group compared with the I, EL, S and SL groups. Latencies of all VEP components were prolonged in the I and the S groups compared with the C group. Moreover, PI, Nl, P3 latencies of IS group were longer than those of the I and the S groups. In addition to, P2, N2 latencies of VEPs in the IS group were observed to be prolonged compared with the S group. Although L- carnitine increased all latencies of VEPs in the L group and shortened them in the HL group comparing with their control groups. As a result of the correlation analysis of the VEP latencies and biochemical parameters, it was found that PI, P3 latencies of VEPs were related to the brain and retina TBARS levels. In addition to, it was observed that there was a positive correlation between N2 latency of VEPs and brain TBARS levels.