Spora özgü başarı motivasyonu ile psikolojik ve yapısal özellikler arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Araştırmanın amacı; başarı motivasyonu ile benlik saygısı, sürekli kaygı, ve yapısal özellikler arasındaki ilişkinin ve bu değişkenlerin spor yapma düzeyi ve spor türünden (takım ve bireysel sporlar) etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesidir. Ayrıca, başarı motivasyonu ile spor yapma düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi, takım ve bireysel sporcular arasındaki basan motivasyonu farkının belirlenmesi de çalışmanın alt amaçlarım oluşturmaktadır. Araştırmaya Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda öğrenim gören değişik spor branşlarında spor yapmış ya da yapmakta olan 18-25 yaşlan arasında değişen (21.90±1.87 yıl) 200 erkek Üniversite öğrencisi gönüllü olarak katılmıştır. Deneklere Willis Spora Özgü Başarı Motivasyonu Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Spielberger Sürekli Kaygı Envanteri ve Spor Yapma Düzeyi Anketi uygulanmış, yapısal özelliklerinin belirlenmesi için antropometrik ölçümler yapılmıştır. Uygulanan korelasyon analizleri sonucunda, basan gereksinimi (r=-.25) ile başarılı olma güdüsünün (r=.-34) benlik saygısı ile ilişkili olduğu; başarı gereksinimi (r=.30), başarılı olma güdüsü (r=.53) ve güç gösterme güdüsünün (r=.40) bireyin spor yapma düzeyi ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Tüm parametrelerde spor yapma düzeyi yüksek olanlar lehine anlamlı fark bulunmuştur (p<.05). Ayrıca, başarısızlıktan kaçınma güdüsü ile sürekli kaygı arasında pozitif ilişki olduğu (r=.37), başarısızlıktan kaçınma güdüsü değerlerinde spor yapma düzeyi ve spor türüne göre fark olmadığı belirlenmiştir (p>.05). Bu sonuçlara göre başarısızlıktan kaçınma güdüsü alt ölçeğinin tekrar gözden geçirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Benlik saygısı ile sürekli kaygı arasında negatif ilişki olduğu (r=.28), benlik saygısının spor yapma düzeyinden etkilendiği, yüksek spor yapma düzeyine sahip deneklerin daha yüksek benlik saygısı değerleri elde ettiği tespit edilmiştir (p<.05). Bu sonuçlara göre benlik saygısının sporda başarıya ulaşmada etkili bir özellik olduğu düşünülmektedir. Deneklerin yapısal özellikleri ile basan motivasyonu, benlik saygısı ve sürekli kaygı arasında anlamlı ilişki olmadığı belirlenmiştir (p>.05). Başarı motivasyonu, benlik saygısı ve sürekli kaygının bireyin yapısal özelliklerinden etkilenmediği düşünülmektedir. Bu bulgulara göre basan motivasyonu ve benlik saygısı sportif başarıyı olumlu yönde etkilemektedir. Bundan dolayı sporcu seçiminde ve daha sonraki aşamalarda sporcunun bu özelliklerin belirlenmesinin ve geliştirilmesinin önemi ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Başarı motivasyonu, benlik saygısı, sürekli kaygı, yapısal özellikler, spor yapma düzeyi, spor türü. iv

ABSTRACT The aim of our study was to investigate relationship between achievement motivation and self-esteem, trait anxiety, constitutional characteristics and determine whether these variables are affected by sport attainment level and sport type. Furthermore, secondary aim of the study was to determine the relationship between achievement motivation and sport attainment level and achievement motivation differences between team and individual sports. Two hundred University students from Akdeniz University School of Physical Education and Sport, who have been with sport activity background, between the ages of 18 to 25 (21.90±1.87 years) voluntarily joined to our study. Willis Sport Related Motive Scale, Rosenberg Self Esteem Scale and Spielberger's Trait Anxiety Inventory have been applied to the subjects. Anthropometrics measurements have been taken in order to determine constitutional characteristics of the subjects. As a result of correlation analysis, it is found that need achievement (r=-.25), and motive to achieve success (r=-.34) were related to self-esteem. There was a significant relationship between sport attainment level and need achievement (r=.30), power motive (r=.40) and motive to achieve success (r=.53). Comparison analysis according to sport attainment level showed that; there was a significant differences in favour of high sport attainment group in this variables (p<.05). Also, positive relationship was found between motive to avoid failure and trait anxiety. Sport attainment level and sport type group did not differ on motive to avoid failure value (p>.05). According to these results, it is thought that motive to avoid failure subscale should be reconsidered. It was found that self esteem and trait anxiety value of subject were related significantly (r=.28). Self esteem was affected by sport attainment level and subjects who were in high sport attainment group had higher self esteem value (p<.05). Results indicate that self-esteem is an important trait for achieving success in sport. It was determined that there was no relationship between constitutional characteristics and achievement motivation, self-esteem and trait anxiety value of subjects (p>.05) It is thought that achievement motivation, self esteem and trait anxiety are not affected by constitutional characteristics. According to these findings, achievement motivation and self-esteem positively influence sport success. Thus, it appears that determination and improvement of these traits of athletes is important in talent identification and other stages of athletic participation. Key Words: Achievement motivation, self-esteem, trait anxiety, constitutional characteristics, sport attainment level and sport type.