Türkiye iktisadi kalkınma sürecinde girişimci örneği: Nuri Demirağ

Abstract

Burjuvazinin doğuşunu ve gelişimini ulusal ekonominin gelişmesinden ve ulusal devletin konumundan ayırmak pek mümkün değildir.Bu çalışmada girişimci olarak Nuri Demirağ'ın ortaya çıkışını, büyümesini ve ekonomik hayattan çekilmesini Türkiye ekonomisinin kalkınma sürecinde incelemeye çalışılmıştır.Girişimci Nuri Demirağ'ın ortaya çıkış dönemini olan Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarınının ekonomik ve siyasi yapısını ilk bölümde özetlenmiştir. Osmanlı'nın kapitülasyonlar ve ağır bir borç yükü altında yarı sömürge haline geldiği ortaya konulmuştur.Nuri Demirağ'ın yaşamı incelenmiş ve ailesinden kalan bir servetin olmadığı ve aileden devir alınan bir ticarin hayatın olmadığı anlaşılmıştır. Babası devlet memurudur ve kendisi de ticari hayata devlet memurluğundan atılmıştır.Girişimci Nuri Demirağ bölümünde devletin Türk Müslüman burjuvazisi yaratma çabası anlatılmıştır. Nuri Demirağ'ın devletin yabancı sermayeye ve gayr-i Müslimlere karşı milli iktisat-milli burjuva yaratma politikalarının bir sonucu olarak iş hayatına atıldığı sonucuna varılmıştır.Nuri Demirağ'ın müteahhitlik döneminde Türkiye'nin en önemli işadamı haline getirmesinde demiryollarının ve devletin o yıllarda gerçekleştirmiş olduğu diğer yatırımların müteahhitliğini üstlenmesinin rolü ortaya konmuştur. Nuri Demirağ devlete gerçekleştirdiği müteahhitlik hizmetleriyle sermaye birikimini sağlamıştır.Nuri Demirağ'ın uçak sanayi girişimiyle birlikte entegre savaş sanayi kurma fikri ayrıca Sanayici Nuri Demirağ bölümünde anlatılmıştır. Devletin yeterli desteği sunmamasının uçak sanayi girişiminin sona ermesinin nedeni olduğu anlaşılmıştır.Nuri Demirağ siyasi iktidarla olan kavgasını politikaya taşıdığı ve MKP'yi (Milli Kalkınma Partisi) kurduğu tespit edilmiştir. Ancak MKP eklektik programı ve parti içi çekişmeler nedeniyle Türk siyasi hayatında bir varlık gösterememiştir.Sonuç olarak, Nuri Demirağ'ın işadamı olarak devletin milli burjuva yaratma politikalarıyla var olmuş, devletin desteği ile büyümüş ve uçak sanayi girişiminde devletin desteğini çekmesi ile iş hayatı sonlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Nuri Demirağ, Milli Kalkınma Partisi, Türkiye İktisadi Kalkınma Süreci