Kanserli bireylerde West Haven Yale çok boyutlu ağrı envanteri`nin geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Bu araştırma, kanser tanısı alan bireylerde West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri'nin Türkçe'ye uyarlanarak, Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliğinin yapılması amacıyla metodolojik olarak planlanmıştır. Araştırma, 25 Ocak 2010 - 10 Nisan 2010 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Gündüz Kemoterapi Ünitesi'ne ayaktan tedavi almak üzere gelen 520 birey ile yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak; araştırmacı tarafından hazırlanan hastaların tanıtıcı özelliklerini içeren kişisel bilgi formu, West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri ve Beck Depresyon Ölçeği kullanılmıştır.Ülkemizde West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri'nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına rastlanmamıştır. Bu envanterin Türkçe versiyonu çeviri-geri çeviri tekniği kullanılarak yapılmıştır. Envanterin Türkçe versiyonunun güvenirliğini değerlendirmek amacıyla iç tutarlık katsayısı, madde analizi, test-tekrar test ve paralel form yöntemleri kullanılmıştır. Envanterin Cronbach alfa katsayısı 0.29 ile 0.93 arasında bulunmuştur. Envanterin madde analizi sonuçlarında, envanterin maddeleri arasındaki korelasyonların hepsi anlamlı düzeyde yüksektir. Değişkenler arasında önemli pozitif ilişki gözlenmektedir. West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri'nin Türkçe versiyonunun ağrı deneyimi boyutu ve günlük aktiviteler boyutu ile Beck Depresyon Ölçeği arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunurken (p<0.01); yakınların gösterdikleri tepkiler boyutu ile Beck Depresyon Ölçeği arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur (p>0.05). West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri'nin Türkçe versiyonunun ölçüt geçerliği alt-üst grup ortalamalarına dayalı madde analizi ile belirlenmiştir. Envanterin üst gruptaki madde puan ortalamaları ile alt gruptaki madde puan ortalamaları incelendiğinde, aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Envanterin yapı geçerliğini belirlemek üzere açıklayıcı faktör analizi kullanılmış ve bir madde dışındaki tüm maddelerin faktör yük değerleri 0.432 ile 0.930 arasında bulunmuştur.Sonuç olarak, West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri'nin Türkçe versiyonunun kanser tanısı alan bireylerde kronik ağrının niteliğini, şiddetini, fiziksel, duygusal, psikososyal ve davranışsal boyutlarını ölçmek için geçerli ve güvenilir bir araç olduğu saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri'nin Türkçe versiyonunun farklı sosyo-demografik özelliklere sahip gruplarda uygulanması ve bu gruplardaki geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Kanser ağrısı, West Haven Yale Çok Boyutlu Ağrı Envanteri, geçerlik, güvenirlik.

The research has been planned methodologically in individuals who were diagnosed with cancer and West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory was adapted to Turkish in order to investigate its validity and reliability of Turkish version. The research has been done with 520 outpatients who were treated in Daily Chemotherapy Units of Akdeniz University Hospital between January 25, 2010 and April 10, 2010. The forms that contain patients? personal information were prepared by the researcher using West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory and Beck Depression Inventory.Turkish reliability and validity studies regarding the West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory were not found in Turkey. Translation - back translation technique was used for the Turkish version of the inventory. The internal consistency, item analysis, test retest and parallel form methods were used to determine the reliability of the West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory Turkish version. Cronbach?s alpha coefficients of the inventory were found between 0.29 and 0.93. In item analysis of the inventory results, all of the correlations between inventory items were significantly higher. Positive correlations were observed between the variables. The relationship between pain experience and daily activities of the West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory Turkish version and Beck Depression Inventory were found statistically significant (p<0.01), but the relationship between relevant significant other responses and Beck Depression Inventory were found statistically insignificant (p>0.05). The criterion validity of the West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory Turkish version was determined by item analysis based on differences between averages of upper-lower group item scores. When the mean scores of items of the upper and lower groups of the inventory were examined, the differences between groups were found statistically significant. Exploratory factor analysis was used to determine the construction validity of the inventory and factor loading values for all but one item were found between 0.432 and 0.930.As a result, West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory Turkish version was found to be a reliable and valid means to measure the quality, severity, physical, emotional, psychosocial and behavioural dimensions of chronic pain in cancer patients. In line with the results obtained from the research, it is recommended that the West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory Turkish version should be applied on different groups with different socio-demographic features and the validity and reliability of analysis should be examined.Key Words: Cancer pain, West Haven Yale Multidimensional Pain Inventory,validity, reliability.