Klasik Dönem mâtürîdiyye kelâm`ında te`vîl anlayışı

Abstract

Dinî ilimler geleneğinin ortak kavramlarından bir olan ?te'vîl? kelimesi, sözlükte ?bir şeyi geri çevirmek, aslına döndürmek ve sonucunu açıklamak? gibi anlamlara gelmektedir. Çeşitli âyetlerde on yedi defa zikredilen te'vîlin Kur'ân'daki kullanımı, onun sözlük anlamıyla büyük oranda uygunluk içerisindedir. Bununla birlikte Âl-i İmrân Sûresi'nin yedinci âyetinde ?müteşâbihât? lafzıyla beraber anılan te'vîl, buradaki kullanımının da etkisiyle bilginler tarafından Kur'an'da yer alan kapalı (mübhem) bazı ifadelerin uygun mânalarda ?yorumlanması? şeklinde değerlendirilmiştir. İmâm Mâtürîdî ve onu takip eden Mâtürîdiyye âlimleri de te'vîl kelimesine sonradan kazandığı ?yorum? veya ?açıklama? anlamını yüklemişler ve bu bağlamda kendi yorum teorilerini inşâ etmişlerdir.İmâm Mâtürîdî'ye göre ?tefsir? ve ?te'vîl? kavramları yorum faaliyetinin iki ayrı yönüne işaret etmektedir. Sahâbenin açıklamalarını kapsayan bir terim olan tefsir, kesinlik ifade eder. Sonraki âlimlerin yorumlarına karşılık gelen te'vîl ise, birden fazla ihtimâli içerisinde barındırdığı için kesinlik taşımaz. Mâtürîdîler'e göre naslarda Allah hakkında kullanılan ?el, yüz, göz, ayak? vb. kelimelerin yanı sıra O'nun tekliği, eşsiz ve benzersizliği ilkesiyle çelişen tüm ifadeler, çeşitli mecâzî mânalarda te'vîl edilmelidir. Ancak bu te'vîllerde daima dinin özüne ve müslümanların genel kabullerine uygunluk şartı aranmalı, yapılan tercih ve yorumlar yegâne doğrular şeklinde takdim edilmemelidir.

The word of ?ta?wil? which is one of the common notions of the tradition of religious sciences has got some meanings in the dictionary as ?to translate something back, to return its origin and to explain its results.? The usage of ta?wil in the Holy Quran that is mentioned in various verses seventeen times largely is in compliance with its literal sense. However, ta?wil which is mentioned together with the word of `mutashabihat` in the seventh verse of Surah Al-i Imran has been evaluated by scholars as `interpretation` of some closed (mubham) expressions in the Qur'an in appropriate meanings. Imâm Mâturîdî and the scholars who followed him in Mâturîdiyya have also installed the meaning of subsequently won `interpretation` on the word of ta?wil and in this regard have built their own commentary theory.According to Imâm Mâturîdî the concepts of ?tafsir? and ?ta?wil? indicate two separate aspects of comment activity. Tafsir as a term that covers the descriptions of sahâba refers to precision. But ta?wil that corresponds next scholars' interpretations is not certain because it contains many possibilities. According to Mâturîdiyya, as well as the words `hand, face, eyes, feet etc.` are used in divine texts, all expressions that conflict the principle of uniqueness of God should be interpreted in various metaphorical meanings. However, in this interpretation the condition of compliance with essence of religion and Muslims? general acceptances must always be sought and the choice or comments adopted should not be presented as only truths.