İnmeli hastalara bakım veren aile üyeleri için hazırlanan web sayfasının kalitesi, içeriği ve kullanımının değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma, inmeli hastalarına evde bakım veren aile üyelerinin bakım verme yeterliliğini geliştirmek amacıyla hazırlanan web sayfasının kalitesi, içeriği ve kullanılabilirliği ve etkililiğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Çalışma metodolojik olarak yapılmıştır. İnmeli hastaların bakım vericileri için hazırlanan web sitesi; ana sayfa, proje hakkında, hasta bakımı ve eğitim rehberi, uzman modülü, forum, hasta anketi olmak üzere yedi bölümden oluşmaktadır. Web sayfasında inmeli hastanın bakımına özel olarak inme nedir, inmenin seyri, solunum, beslenme, boşaltım ve uyku problemleri, yatak yaralarının önlenmesi, ağrı yönetimi, vücut hijyeni, ilaçların kullanımı, hasta ile iletişim, hasta için boş zaman aktiviteleri, hastanın güvenliği sosyal ve rehabilitasyon destek servislerine yer verilmiştir. Aile bireylerinin bakım verme yeterliliğini geliştirmek amacıyla; solunum egzersizleri, postural drenaj, ağız bakımı, sonda bakımı, perine bakımı, yatak içi yatış pozisyonları ile kol ve bacak egzersizleri hakkında kısa videolar hazırlanmıştır. Web sayfasının kalitesi ve içeriği 10 uzman tarafından birbirlerinden bağımsız olarak değerlendirilmiştir. Web sayfasının kullanabilirliği ve etkinliği 32 inmeli hastanın 38 aile bakım vericisi tarafından değerlendirilmiştir. Web sayfasının kalitesi uzmanlar tarafından DISCERN ölçeği ile, içeriği ise soru formu aracılığıyla değerlendirilmiştir. Web sayfasının kullanılabilirliği aile bakım vericiler tarafından sistem kullanılabilirlik ölçeği (System Usability Scale-SUS) ile, web sayfasından yararlanma düzeyi ise 21 maddelik soru formu ile ölçülmüştür. DISCERN ölçeğinde bulunan 15 sorunun ortalaması 5 üzerinden 4.35 bulunmuştur. Web sayfasının güvenilirliğini sorgulayan birinci bölümün ortalaması 5 üzerinden 4.38, tedavi/bakım seçenekleri konusunda sunulan bilginin kalitesini ölçen ikinci bölümün ortalaması 4.30 ve materyalin genel değerlendirmesinin yapıldığı üçüncü bölümün puan ortalaması 4.1 bulunmuştur. Her bir bölüm için uyuşum katsayısı değerleri sırasıyla W: .508, p<0.000, W: .442, p<0.000, W: .761, p<0.000 olarak tespit edilmiştir. Web sayfasının içeriği uzmanlardan 4 üzerinden ortalama 3.47 puan almıştır (W: .813, p<0.000). Web sayfasının kullanılabilirlik skoru 100 üzerinden 79.4 bulunmuştur. Web sayfasından en fazla, yatak içi egzersizler %76.3 (n=29), ilaçların kullanımı ve hastanın güvenliği %68.4 (n=26) konularından yararlanılmıştır. Göreceli olarak daha genç, çalışan ve daha önce herhangi bir hastaya bakma deneyimi olmayanların hastanın beslenmesi ve ağız bakımına ilişkin bölümden (sırasıyla p=0.042, p=0.34, p=0.39), evli olan aile bakım vericilerin ise vücut temizliğine ilişkin bölümden daha fazla yarar sağladığı belirlenmiştir (p=0.043). Web sitesi bakım vericiler tarafından etkin kullanılmıştır. Web sitesinin kullanılmasının uzun dönemde hasta sonuçlarına etkisi ve diğer öğretim yöntemlerine göre etkinliği ve maliyetini ölçen araştırmalar yapılabilir.Anahtar Kelimeler: İnmeli Hasta, Aile Bakım Verici, Web Tabanlı Sağlık Eğitimi, Talite ve İçerik Güvenilirliği

This study was conducted in order to evaluate quality, content, usability, and efficacy of the website prepared for the purpose of improving the care-giving capability of family members who provide care stroke patients at home.The study was conducted methodologically. Website prepared for caregivers of stroke patients involves seven sections as home page, about project, patient care and training guide, expert module, forum, and patient survey. Being peculiar to the stroke patient care; the website contains information on stroke, course of stroke, respiration, nutrition, excretion and sleep problems, prevention of bedsores, pain management, body hygiene, use of medications, communication with the patient, leisure time activities for the patient, patient's safety, social and rehabilitation support services. In order to improve the care-giving capability of family members, short videos were made about live models or dummies that provide information on respiration exercises, postural drainage, oral care, catheter care, perineum care, lying positions in bed and arm and leg exercises. Quality and content of the website were evaluated by 10 experts independently from one another. Usability and efficacy of the website were assessed by 38 family caregivers of 32 stroke patients. While quality of the website was evaluated by experts with DISCERN scale, its content was assessed by using the questionnaire. Website's usability was evaluated by the family caregivers with the system usability scale (SUS). Level of utilization from the website was measured with a 21-item questionnaire. Mean of fifteen questions on DISCERN scale was found to be 4.35 over 5. Mean score of the first section that questions reliability of the website was 4.38 over 5, mean score of the second section that measures quality of the provided information on treatment/care options was 4.30; and mean score of the third section which gives a general evaluation of the material was 4.1. Concordance coefficient values for each section were respectively determined as W: .508, p<0.000, W: .442, p<0.000, and W: .761, p<0.000. The website's content was scored as averagely 3.47 over 4 by experts (W: .813, p<0.000). The website's usability score was found to be 79.4 over 100. Website was utilized mostly for exercises in bed (76.3%) (n=29), use of medications and patient safety (68.4%) (n=26). It was determined that those who were younger, employed and had no previous experience of nursing any patient utilized relatively more from the section of patient's nutrition and oral care (respectively p=0.042, p=0.34, p=0.39) and married family caregivers from the body hygiene section (p=0.043).The website was efficiently used by caregivers. Studies on effects of use of the website on patient results in the long term and its efficiency and cost in comparison with other teaching methods could be conducted. Keywords:Stroke Patient, Family Caregiver, Web-based Health Training, Quality and Content Reliability