Ahmed Vâsıf Efendi ve Mehâsinü`l-Âsâr ve Hakâ`iku`l-Ahbâr`ı 1209-1219/1794-1805 (İnceleme ve Metin)

Abstract

Bu çalışma, Vak'anüvîs Ahmed Vâsıf Efendi'nin hayatı ve Mehâsinü'l-Âsâr ve Hakâ'iku'l-Ahbâr adlı eserinin h. 1209-1219 (m. 1794-1805) yıllarını kapsayan kısmının tenkîtli neşrini konu edinmeyi amaçlamıştır. Çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümün üç genel başlığı altında Ahmed Vâsıf Efendi'nin hayatı, eserleri ve çeşitli yönleri konu edilmiştir. İkinci bölümde ise Mehâsinü'l-Âsâr'ın 1209-1219 (1794-1805) yıllarını ihtivâ eden kısmının metin çevirisi yapılmıştır. Çalışmanın sonuna ise konu ile bağlantılı bazı resimler eklenmiştir.Tahlîllerin yer aldığı birinci bölümün `Ahmed Vâsıf Efendi'nin Hayatı` başlıklı birinci kısımda Vâsıf Efendi'nin ailesi, gençliği, katıldığı savaşları, aldığı idârî görevleri ve vefâtı ele alınmıştır. `Ahmed Vâsıf Efendi'nin Eserleri` başlıklı ikinci kısımda ise müellifin tarih, edebiyat, ahlak gibi alanlara ait kaleme aldığı veya tercüme ettiği eserleri ele alınmıştır. Bu kısımda Mehâsinü'l-Âsâr'ın çalışma konumuz olan 1209-1219 (1794-1805) yıllarına ait nüshalarının mukâyesesi ile kaynakları ve kaynak değeri üzerine derinlemesine tahlîllerde bulunulmuştur. `Çeşitli Yönleri İle Ahmed Vâsıf Efendi` başlıklı kısımda ise müellifin şahsiyeti, mirası meselesi, tertîp ve tashîh ettiği eserler, matbaa sâhasında katıldığı faaliyetleri, edebî yönü ve tarihçiliği, dönemin Avrupa'sına, Osmanlı askerî ve sosyo-siyasî hayatına bakışı gibi konular ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde 1209-1219 (1794-1805) yıllarını ihtivâ eden tüm nüshalar karşılaştırılarak eserin metin çevirisi yapılmıştır. Bu bölümde hicrî tarihlerin karşılıkları, metinde geçen âyet, hadîs, darb-ı mesel, şiir gibi edebî yazınların çevirileri ve yer aldıkları kaynaklarına da dipnotlarda işaret edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Vak„anüvîs, Ahmed Vâsıf Efendi, Mehâsinü'l-Âsâr ve Hakā‟iku'lAhbâr, Târîh-i Vâsıf, Sultân III. Selîm, Bağdat, 1209-1219/1794-1805, Mütercim Ahmed „Âsım Efendi, Ahmet Cevdet PaĢa, Halîl Nûrî, Ġzzet Hasan Efendi

This study aims to deal with life of Ahmed Vâsıf Efendi, court historian, and to produce a critical edition of his Mehâsinü'l-Âsâr ve Hakâ'iku'l-Ahbâr for the years between 1794 and 1805 (h. 1209 and 1219).The study constitutes two main chapters. The first chapter in three heads sheds lights on Vâsıf's life, works and various aspects of his life. The second chapter consists of the transliteration of Mehâsinü'l-Âsâr for the years between h. 1209 and 1219 (1794 and 1805). There is attached some related pictures at the end of the thesis.The first part entitled `Ahmed Vâsıf's Life` of the first chapter examines his family, early life, the military campains he participated, his administrative assignments, and his death. The second chapter entitled `Ahmed Vâsıf's Works` the works in the field of history, literature and morality both written and translated by the author are dealt with. This chapter also contains comparison of the available the copies of Mehâsinü'l-Âsâr for the years 1794 and 1805 as well as comprehensive analysis of its sources and value. The part named `Ahmed Vâsıf Efendi in Various Aspects` covers such subjects as his character, the question of his inheritance, the works prepared and revised by him, his contributions to the printing activities, his literary side and history writing, his view of contemporary Europe and Ottoman military as well as social and political life.The second part of this chapter comprise the transliteration between the years from 1794 to 1805 by comparing the all the available copies. The equivalences of the dates originally given in Islamic calendar, the translations and explanations of such literary writings as the verses from the Qur'an, hadiths, proverbs and poems have been offered and the sources they stemmed from have been indicated in the footnotes.eywords: Court historian, Ahmed Vâsıf Efendi, Mehâsinü'l-Âsâr ve Hakā‟iku'lAhbâr, Târîh-i Vâsıf, Selim III, Bagdad,1209-1219/1794-1805, Müterdjim Ahmed „Âsım Efendi, Ahmet Cevdet Pasha, Halîl Nûrî, Ġzzet Hasan Efendi