Gerçekliğin kurgulanmasında reality-show`lar

Abstract

Bu çalışmada, özellikle 1990'lı yıllarda Türkiye'de özel televizyon kanallarıyla birlikte ortaya çıkan ve günümüzde birçok farklı örneği bulunan global formatlı reality-show'ların yarışma programı örneklerine yer verilmiş, gerçeklik söylemi üzerinden işleyen bu türün, temelde sentetik bir gerçeklik kurgusu ürettiği üzerine odaklanılmıştır. Gündelik hayattaki ritüelleri esas alan bu formatların anlatılarının, medya profesyonelleri tarafından anlamsal olarak içlerinin ne şekilde boşaltılıp yeniden üretilmiş anlamlarla doldurularak kurgulanıp izleyicilere sunuldukları üzerine yoğunlaşılmıştır. Böyle bir yeniden üretilmiş sentetik gerçeklikte, gerçek hayatın topluluk içinde birlikte yapılan eylemlerinin, programların sunduğu anlatılarda parçalanma ve ayrışmalarla sonuçlandığına, dahası idealize edilerek onaylanan noktaların, bu sentetik gerçekliklere işaret ettiğine dikkat çekilmiştir. İzleyicilere kurgulanmış fantazmagorik bir dünya sunan bu medya gösterisi içindeki ürünlerin, tüketim, şan, şöhret, moda gibi bağlamları da destekleyen yönleri vurgulanmıştır. Gerçeklik söylemiyle ilerleyen tüm yapının, aslında önceden tasarlanarak izleyicileri kurgu dünyasının bir parçası durumuna getirdikleri, yapay gerçeklik evreninin çok yönlü kurmaca öğeleri sunulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda yayınlandığı dönemin popüler kültür ürünleri olan `Kontrol Sende`, `Var Mısın Yok Musun`, `Yemekteyiz`, `O Ses Türkiye` örneklerinin ele alındığı çalışmada, yerinde gözlem, derinlemesine görüşmeler, programların bölümleri ve bazı gazete haberlerinin incelenmesiyle elde edilen doküman incelemesi şeklindeki veriler ışığında nitel araştırma yönteminden yararlanılmış, gerçekliğin kurgulanmasının bu örnek formatlar üzerinden ifade edilmesi sağlanmıştır.

In this study, competition genre of reality-TV shows has been covered. This kind of TV shows has many different versions as global TV programme formats and aroused in Turkey with their appearance in the 1990s. This study focused on the genre which works on the discourse of `reality`, presentation of itself as being `real`, but in real, its transformation of reality to`synthetic reality` in the context of fiction. The study examined the mentioned TV programme formats which take daily-life rituals as their narrative elements. It is claimed that, daily-life meanings of the rituals has been ignored and discharged by the media professionals and then, re-filled with `reproduced meanings` to present them for the audience. Moreover, the study underlined the re-produced `synthetic reality` which has been done over the legitimation of real daily-life social activities resulted as communal subversion and disintegration, in this kind of reality-TV shows. Presentation of a fictional world of phantasmagoria to the audience by the help of reality TV- shows in the media spectacle, and their relation with consumption, fame and reputation cultures are also emphasized. In this way, this thesis argues that all the process which works on the claims of `reality` in the reality-TV programme formats was designed by media professionals in the production phase and transforms the audience to just a part of the fictional world. Therefore, within this study multiple elements to form the fiction of `synthetic reality` are presented.In this context, popular competition reality-shows `Kontrol Sende`, `Var Mısın Yok Musun`, `Yemekteyiz`, `O Ses Türkiy` are examined as case study. Qualitative research method is used in the analysis of the mentioned TV programmes by the help of collected data from the participant observations, in-depth interviews, document analysis of newspapers and broadcasted episodes of the reality-shows.