Kemoterapi uygulanan kolorektal kanserli hastalarda orem öz bakım eksikliği kuramına temellendirilmiş eğitimin ve telefonla izlemin öz bakım gücü, kaygı, yalnızlık ve iyilik haline etkisi

Abstract

Amaç: Bu araştırma, kemoterapi uygulanan kolorektal kanserli hastalarda Orem Öz Bakım Eksikliği kuramına temellendirilmiş eğitimin ve telefonla izlemin öz bakım gücü, kaygı, yalnızlık ve iyilik haline etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Randomize kontrolü deneysel nitelikteki bu araştırma Akdeniz Üniversitesi Gündüz Kemoterapi Ünitesinde kemoterapi uygulanan ve araştırma kriterlerine uyan 24 girişim, 23 kontrol grubu olmak üzere toplam 47 hasta ile Nisan 2016-Mart 2017 tarihleri arasında yapılmıştır. Verilerinin toplanmasında, Hasta Bilgi Formu, Öz Bakım Davranışları Formu, Nightingale Semptom Değerlendirme Ölçeği, Öz Bakım Gücü Ölçeği, UCLA Yalnızlık Ölçeği III ve Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri kullanılmıştır. Girişim grubundaki hastalara kemoterapi tedavisi öncesinde Orem'in Öz Bakım Eksikliği kuramına dayalı olarak, ortaya çıkabilecek semptomlara karşı öz bakım davranışlarını da içeren bireysel bir eğitim yapılmış ve eğitim kitapçığı verilmiştir. Hastalar birinci, ikinci ve üçüncü kür tedaviyi aldıktan 2-5 gün sonra telefonla izlem yapılmıştır. Birinci ve üçüncü kür sonunda ölçekler uygulanmış olup hastanın sormak istediği sorular varsa cevaplandırılmış ve eğitim desteği gereken konular yüz yüze görüşme yöntemi ile ele alınmıştır.Bulgular: Kolorektal kanser hastalarının her iki ölçümde de en çok uyguladıkları öz bakım davranışlarının `Bulantı giderici ilaç alma`, `Gün içinde dinlenme periyotları planlama` ve `Günde 8-10 bardak sıvı alma` olduğu belirlenmiştir. Girişim grubu hastalarında kontrol grubuna göre anlamlı olarak öz bakım gücü, genel iyilik hali ve alt boyutları olan fiziksel iyilik hali, sosyal iyilik hali ve psikolojik iyilik halinin arttığı, durumluk-sürekli kaygı ve yalnızlığın azaldığı görülmüştür. Sonuç: Araştırma sonuçları, Orem Öz Bakım Eksikliği kuramına temellendirilmiş eğitim ve telefonla izlemin kemoterapi uygulanan kolorektal kanser hastalarında öz bakım gücü ve iyilik halini arttırırken kaygı ve yalnızlığı azalttığını göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Eğitim ve telefonla izlem, hemşirelik, kolorektal kanser, kemoterapi, Orem'in Öz Bakım Eksikliği Kuramı

Objective: This study was conducted to examine the effect of telephone follow-up and the education based on Orem's Self-Care Deficit Theory on colorectal cancer chemotherapy patients' self-care agency, anxiety, loneliness and well-being.Method: This randomized controlled study carried out this study with 47 patients (24 experimental group, 23 control group) who received chemotherapy in the Daytime Chemotherapy Unit of Akdeniz University and met the study inclusion criteria between April, 2016 and March, 2017. Data was collected by using a patient information form, the Self-Care Behaviors Form, the Nightingale Symptom Assessment Scale, the Self-Care Agency Scale, the UCLA Loneliness Scale III and the State-Trait Anxiety Inventory. Before chemotherapy, the experimental group patients were given individualized education based on Orem's Self-Care Deficit Theory, including self-care behaviors for possible symptoms and an educational booklet was also given to each participant. Two to five days after receiving the first, second and third steps of the treatment, the patients were follow-up by telephone. At the end of the first and third steps, the scales were administered to them and issues requiring education was discussed with face to face interview method. Results: This study determined that the commonly displayed self-care behaviors of colorectal cancer patients were: taking anti-nausea medicine, planning time for rest and drinking eight to ten glasses of fluid a day. It was found that self-care agency, general well-being and its sub-dimensions; physical, social and psychological well-being, of experimental group significantly increased compared to the control group and that their state-trait anxiety and loneliness levels significantly decreased. Conclusion: The study findings showed that telephone follow-up and the education based on Orem's self-care deficit theory increased colorectal chemotherapy patients' self-care agency and well-being and reduced their anxiety and loneliness levels.Key words: Colorectal cancer, chemotherapy, education and telephone follow-up, nursing, Orem's self-care deficit theory