Molla Câmî`nin Levâyih adlı eseri: İnceleme - metin

Abstract

Molla Câmî, 15. yy İslâm dünyâsının en mühim sîmâlarından olup, ismi ve kābiliyyetleri henüz hayattayken şöhret bulmuştur. Onun bu denli bir şöhreti yakalamasında vahdet-i vucûd telakkîsini Nakşibendiyye tarîkiyle sentezlemesi büyük bir rol oynamıştır ki böylece Câmî, Ekberî gelenek ile Nakşibendiyye'nin esaslarının buluşma noktasını teşkîl etmiştir. Onun bu sentezleyici tasavvuf algısının en tebellür ettiği eseri de çalışma konumuz olan Levâyih'tir. Levâyih'te Câmi, seyr u sülûk ve vahdet-i vücûd konularını, lâyihalar ve rubâiler eşliğinde açıklamıştır. Eserin aslı Farsça olup, Osmanlı coğrafyasında Şemseddin Sivâsî (ö.1597), İsmâil Amasî (ö.1588), İsmâil Müfîd(ö.1803 ) ve Yâkup Han Kâşgarî(ö.1899) tarafından Osmanlı Türkçe'sine, uzak doğuda ise Liu Chih(ö.1730) tarafından Çince'ye tercüme edilmiştir. Bu çalışma öncelikle tarafımızca Levâyih'in günümüz türkçesine tercümesini, ardından diğer mütercimlerin tercümelerindeki husûsiyetler ile iki tercümenin günümüz Türkçesine çevrimyazımını ve Levâyih'in muhtevâ tahlîlini konu edinmektedir.

Molla Jāmi is one of the most significant figures in 15th century and his name and capability won fame when he was still alive. That he synthesised the concept of wahdat al-wujud with Naqshi order played a key role in this fame, thus he collected the Akbarian tradition and the Naqshi principals in himself. This synthesizer attitude of him became cristallized best in Lawayeh which is our thesis subject. In this book, Jāmi explained the issues concerning practical tawhid and theorical tawhid in company with lāyehas [short articles] and rubaies [quatrains]. The book is originally Persian and has been translated into Turkish several times by Sivāsī(d.1597), Amasī(d.1588), İsmāel Mufīd (d.1803 ) and Yâkûb Khan Qashgarī(d.1899) during the Ottoman Empire and also into Chinese by Liu Chih(d.1730) in far east. This treatise primarily contains the new translation of the book into modern Turkish by us, then the peculiarities of the other translations of the interpreters with the transcription of the two of them, finally an assessment of Lawayeh's content.