18.yy`a ait dinî muhtevalı bir cönk

Abstract

Cönkler, genellikle şairi bilinen şiirlerle birlikte türkü, mani, destan, fıkra, hikâye, duâ, hutbe gibi yazanı belli olmayan manzûm ve mensûr metinlerin, hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaç tariflerinin, sosyal hayatta iz bırakan ve ya cönkün derleyicisi tarafından önemli görülen olay ve olguların kayıtlarının, günlük hayatı kolaylaştıracak faydalı bilgilerin, dinî kaide ve öğütlerin yer aldığı not defterleridir.Her çeşit edebî, tarihî, kültürel ve folklorik ürünleri içeren cönkler, muhtevalarında barındırdıkları zenginlik sebebiyle edebiyat tarihinde büyük bir boşluğu doldurmaktadır. Çeşitli bilgi ve metinleri edebiyatımıza kazandıran en önemli kaynaklardan biri olan cönkler, manzûm ve mensûr metinlerin mukayeseli şekilde oluşturulmasında bir nüsha olarak edebiyat tarihinin asıl kaynaklarına yardımcı olduğu gibi, manzûm ve mensûr metinlerin tek nüshası, tarihi olay ve olguların tek tanığı, folklorik ürünlerin geleceğe taşınmasında kültür taşıyıcısı olarak asıl kaynak görevi de üstlenmektedirler. İlim âlemine tanıtılması amacıyla hazırlanan bu tez, cönklerin önemi, incelemede esas alınan cönkün tavsifi, şiirlerin tasnifi ve karşılaştırmalı metinlerinden oluşmktadır. ÜZerinde çalıştığımız cönk, Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu'nda `06 Mil Yz Cönk 59` numarada kayıtlı olarak bulunmaktadır. Cönkün ebatları `210x90 mm`dir. Cönkte divan ve halk edebiyatına ait manzum ve mensur metinler bulunmaktadır. İncelediğimiz cönk, içerisinde 43 farklı şaire ait toplam 93 şiir barındırmaktadır.11 tane mahlas beyti olmayan şiir ve 4 tane de Arapça şiir olmak üzere toplamda 108 şiir bulunmaktadır. Cönkte şiirlerin dışında, `Nazmu'l-Leâlî`, `İlm-i Hâl Risâlesi`, `Subhatü'l- Uşşâk`, `Tercüme-i Kasîde-i Fatlubnî Tecidnî`, `Geyik Hikâyesi`, `Hazâ Şerh-i Hilye-i Resul 'Aleyhi's-selam` başlıklı manzum metinler, `Kavaid-i İmlâ`, `Risâle-i Nakşîbendî`, `Hikâye-i Şâh-merân`, `Hutbeler, Mevizeler, Salât-ı Şerîfeler, Dualar` ve Hastalıkların tedavilerine dair reçeteler` gibi mensur metinler bulunmaktadır.Yapılan bu çalışma ile cönkte yer alan manzum ve mensur metinleri gün ışığına çıkarmak, milli kültürümüze katkıda bulunmak, bu alanda yapılabilecek yeni çalışmalara kaynak temin etmek bakımından katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Junks are notebooks which include poems by known poets and ballads, folk songs, legends, jokes, stories, prayers and sermons. Beside, prose and poetry texts whose poets are unknown, medicine recipes, beneficial knowledge about daily life, religious pedestals and advices, important events of daily life which are chosen by the author of the junk also take place in these notebooks. Since junks contain all sorts of literary, historical, cultural, folkloric products, they have remarkable place in literature history. Being an important source that brings all sorts of knowledge and texts together it helps main sources of literature about classification of prose and poetry texts. In addition to these, junks are the only copy and witness of these historical, cultural and folkloric products and carry them into the future. In that sense junks can be regarded as main source, too. We studied `06 Mil Yz Cönk 59` numbered junk in the Millî Library.Size of junk is `210x90 mm`. The junk includes texts belonging to Public and Divan poets as well as chapters written in prose. this junk includes 93 poems belonging to 43 different poets and there are 11 poems, pseudonym or pseudonym couplet was used.this junk includes 4 Arabic poems. On the other hand, this junk includes,as `Nazmu'l-Leâlî`, `İlm-i Hâl Risâlesi`, `Subhatü'l- Uşşâk`, `Tercüme-i Kasîde-i Fatlubnî Tecidnî`, `Geyik Hikâyesi`, ` Hazâ Şerh-i Hilye-i Resul 'Aleyhi's-selam` written in verse texts and `Kavaid-i İmlâ`, `Risâle-i Nakşîbendî`, `Story of Şâh-merân`, `Hutbeler, Mevizeler, Salât-ı Şerîfeler, Prayers` ve `Medicine drug and medical treatment therapy` written in article texts.The aim of this study is to identify poems and article in jonk, to make contributions to our national culture, and to provide resources to new studies that can be performed in this area in future.