1990-2000 yılları arasında Türkiye`de kadın yönetmen olmak

Abstract

1990'ların yeni dünya düzeninin gündemindeki kavram küreselleşme ve yerel ölçekte güdülen neoliberal ekonomik politikalar uyarınca, 1990'ların Türkiye sineması, Amerikan Majörleri ve ithal filmler tarafından kuşatılır. Aynı dönem, Kültür Bakanlığı, TRT, özel kanallar, Eurimages ve özel sponsorlar gibi bir dizi yeni yapım destek fonuna ve değişen yapımcılık anlayışına tanıklık eder. Dönemin yerel siyasi anlayışı ve global ölçekte tüketim `ürün`lerinin genişleyen kapsamı sonucunda değişen sosyolojik yapı ve tüketim alışkanlıkları, seyir kültürünü de dönüştürmüştür. Tüm bu dinamikler, filmlerin üretilme biçimlerine, sinemasal dile ve anlatıya yansır. 1990'lı yıllar bir diğer yanıyla, ilk filmini çeken on dört yeni kadın yönetmenle, Türkiye sinema tarihinde daha önce görülmemiş bir artışa tanıklık eder. İlk filmleri çevirdikleri yıl itibariyle sıralandığında 1990'lı yıllarda sinemasal alana dahil olan yönetmenler; Füruzan ve Gülsün Karamustafa, Canan Gerede, Tomris Giritlioğlu, Biket İlhan, Seçkin Yasar, Handan İpekçi, Canan Evcimen, Fide Motan, Yeşim Ustaoğlu, Sunar Kural Aytuna, Necef Uğurlu ve Jülide Övür'dür. 1990'ların kadın yönetmenlerinin film üretim süreçlerinde 90'ların kültürel üretim dinamiklerinin; sanatçı kimliklerini, dolayısıyla sanata bakış açılarını şekillendiren bileşenlerin; 1990'lı yılları oluşturan ve 1990'lı yılların oluşturduğu tarihsel, toplumsal, politik ve ekonomik unsurların etkili olduğu açıktır. 1990'ların kadın yönetmenleri, bu unsurlar üzerinden siyasallaşmaya başlayan bir söylem alanı var etmişlerdir. Ancak filmlerdeki dişil alanın sorunlu yapısı, 90'lı yıllar kadın sinemacıların üretimlerinde ortak feminist bir dilden yahut feminist bir üretim biçiminden söz edilmesini olanaksız kılmaktadır.Anahtar Kelimeler : Film Prodüksiyon Teorisi, Feminist Film Kuramı,1990'lar Türkiye Sineması, Kadın Yönetmen, Kadın ve Sinema

In line with the concept of globalization imminent to the 1990s new world order, and the local politics; the American Majors and imported films occupy '90s Turkish cinema. The same period witnesses changing practices of production and new production funds from Cultural Ministry, TRT (Turkish Radio & Television Corporation), custom channels, Eurimages and private sponsors. The sociological structure and consumption patterns changed by the local politics and the expanding extent of consumer `goods` on global scale, transform the watching culture as well. All these dynamics reflect on the production practices of the films, their form and substance. On the other hand, 1990s witness an unprecedented increase in the Turkish cinema history, with a number of fourteen new female directors. Ranged according to the release date of their first films, the directors are; Füruzan and Gülsün Karamustafa, Canan Gerede, Tomris Giritlioğlu, Biket İlhan, Seçkin Yasar, Handan İpekçi, Canan Evcimen, Fide Motan, Yeşim Ustaoğlu, Sunar Kural Aytuna, Necef Uğurlu and Jülide Övür. 1990s cultural production dynamics; the components shaping directors' artistic personalities thereby artistic viewpoints; the historic, social, political and economic factors having formed the '90s and the '90s forming these factors are influential for the cinematic production process of '90s female directors. Over these components, the female directors of 1990s start to generate a field of political discourse. Yet the problematic structure of the feminine in the 90s female directors' films makes it impossible to refer to a common feminist discourse or a feminist film production process.Key Words : Film Production Theory, Feminist Film Theory, 1990's Turkish Cinema, Female Director, Women and Cinema