Doğu ve Güneydoğu Anadolu`nun 1946- 1980 yılları arasında parlamentoda temsili

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Kürt nüfusun yoğunluklu olduğu çeşitli illerde, 1946-1980 yılları arasında siyasal temsil ve katılımın parlamenter düzeyde nasıl gerçekleştiğini araştırmaktır. Çalışmada, çok partili hayata geçilen 1946 yılı itibariyle siyasal partilerle bölgedeki siyasal temsili sağlayan yerel güçler arasındaki ilişkinin mahiyeti ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, seçime giren partilerin her genel seçim döneminde aldıkları oyların bölgedeki belirli illere dağılımı ve bu illerden seçilen milletvekillerinin siyasal, sosyal, iktisadi ve kültürel profilleri ayrıntılarıyla incelenmiştir. 1946 yılı ile 1980 askeri darbesi arasındaki dönemde bölgenin parlamentodaki temsili büyük ölçüde geleneksel yerel eşrafın elindedir. Bölgede ekonomik ve sosyal olarak güçlü olan sınıflara işaret eden yerel eşraf, büyük toprak sahipleri, aşiret ve tarikat liderlerinin yanı sıra bu sınıfın eğitimli, aydın kuşağını da içeren çok katmanlı bir yapıdan oluşmaktadır. Bu katmanların, birbirleriyle, bölgeyle ve siyasal partilerle kurdukları ilişkiler, bu katmanlarla devlet arasındaki tarihsel ilişkilerin yanı sıra Türkiye'nin ve bölgenin 1940'lardan itibaren geçirdiği siyasi, ideolojik, sosyal ve ekonomik dönüşümlere göre şekillenmiştir.

This study explores political representation and engagement of Eastern and Southeastern Anatolia regions, known to have dense Kurdish population and referred further to as Eastern region, in the Turkish parliament between 1946 and 1980. It is intended to bring forward essence of relations between political movements and local political capacities by looking into parliamentarian system from 1946, shift to multiple-party democracy époque in Turkey, via Eastern perspective. In this respect election ballot distributions are analyzed for the region as well as political, social, economic and cultural profiles of the parliamentarians elected here.Between 1946 and military coup of 1980 Eastern region were mainly represented through local notables. Multilayer would potentially be the best adjective for local notables profile that stands for powerful class from economic and social perspective in the region. These layers involve landlords, local aşiret (clan) leads, tarikat (religious order) leads as well as educated and intellectuals. Relations between abovementioned layers together with historic relations with the state are evolving through political, ideological, social and economic transformations from 1940s.