İmâmü`l-Haremeyn el-Cüveynî`nin usûl düşüncesinde istidlâl

Abstract

İstidlâl, usûl düşüncesini bir bütün olarak sunabilen önemli kavramlardan biridir. İstidlâl delile dayalı bir düşünmeyi ifade ettiği için bütün İslami ilimlerde tartışılmıştır. Usul-i fıkıhta ise ele alınan ilk kavramlardan biri olup zamanla farklı anlamlar kazanmıştır. En fazla kullanıldığı anlam ise delil talebinde bulunmaktır.Bu çalışmada ilk dönemlerden Cüveynî'ye kadarki süreçte istidlâl kavramının kullanıldığı anlamlar incelenmiş ve kronolojik sıra takip edilerek sunulmuştur. Cüveynî'ye kadarki sürecin incelenmesiyle onun bu kavrama katkısı tespit edilmeye çalışılmıştır. Cüveynî'nin usûlü bir bütün olarak göz önünde bulundurularak istidlâlin beşinci delil olarak sunulmasının anlamı incelenmeye çalışılmıştır.

The concept of inference/istidlal is one of the important concepts which can present the thought of Jurisprudence as a whole. Since Istidlâl expresses a proof-based thinking, all Islamic scholars have discussed it. Istidlâl is one of the first concepts dealt with in Usul-i fıkh (Jurisprudence) and has gained different meanings over time. The most commonly used meaning is evidence.In this study, the meanings of the concept of inference in the process from the first period to the period of Juwayni were examined and presented in chronological order. We have tried to determine Juwayni's contribution to this concept by examining its usage in the period before him. Considering Juwayni's jurisprudence as a whole, we have tried to examine the significance of the emplayment of istidlal as a fifth proof.