Türkiye`de kutsal mekân ziyaretinde bulunan yabancıların İslam algıları (İstanbul Süleymaniye camisi örneği)

Abstract

Maneviyat ve değişen din algıları, iletişim yollarının ve seyahat imkânlarının artmasıyla bireyleri inanç turizmine daha ilgili hâle getirmiştir. Kutsal mekân ziyaretleri bu bakımdan önem kazanmıştır. Kutsal mekânları ziyaret eden farklı dinlerden bireylerin ziyaret amaçları, ziyaretlerinden beklentileri ve mekâna ait tecrübeleri bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Araştırmada ayrıca, Türkiye'ye gelen Müslüman olmayan yabancı ziyaretçilerin İslam'a ve Müslümanlara dair algıları tespit edilmiştir. Çalışma, İstanbul Süleymaniye Camisi merkez alınarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış mülakat ve katılımcı gözlem metodu kullanılmıştır. Örneklem, Süleymaniye Camisine kısa süreli ziyarette bulunan gayrimüslim yabancılardan, çeşitli din ve milliyetlerden olmaları, bir tur rehberi eşliğinde olmamaları ve İngilizceyi akıcı konuşabilmeleri şartları gözetilerek seçilmiş, yaşları 22 ile 54 arasında değişen, 12'si kadın 9'u erkek 21 kişiden oluşmuştur. İngilizce gerçekleştirilen mülakatlar, daha sonra içerik analizi esnasında Türkçeye çevrilmiştir.Araştırmanın bulgularında, katılımcıların Türkiye ziyaretleri öncesinde ülkeye ve İslam dinine dair olumsuz yönlendirmelere maruz kaldıkları, buna rağmen daha önce Türkiye'de bulunan tanıdıklarının teşvikiyle ve kendi tecrübelerini edinmek amacıylaziyareti gerçekleştirdikleri belirtilmiştir. Ziyaretçilerin kutsal mekân ziyaretlerinde en etkili motivasyonlarının dinî ve mimari merak olduğu tespit edilmiştir. İslam ve Müslümanlara dair algılarında öncelikli belirleyici olan iki unsurun kadınların başlarını örtüp örtmemesi ve insani ilişkiler olduğu ifade edilmiştir. Baş örtmenin zorunlu olmaması olumlu karşılanırken, turistlere yönelik satış faaliyetlerindeki tutumlar olumsuz olarak değerlendirilmiştir. Müslüman algılarına ve kutsal mekân tecrübelerine en olumlu yansıyanın ise ziyaretçilere doğrudan din üzerine konuşma imkânı sağlayan ve İslam'a dair merak ettikleri bilgileri veren cami gönüllüleri olduğu anlaşılmıştır. Bu bulgular doğrultusunda Diyanet İşleri Başkanlığı personeline, STK'lara, Uluslararası İlahiyat ve İngilizce İlahiyat bölümü öğrencilerine, turizm rehberlerine, cami güvenlik ve temizlik personeline ve cami gönüllülerine ilişkin birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Spirituality and changing perceptions of religion have made individuals more interested in faith-based tourism. Visits to sacred spaces therefore have come to hold more significance than before. This research examines purposes, expectations and experiences of sacred space visitors from different religions. Perceptions regarding Islam and Muslims among non-Muslim visitors of Turkey are also investigated. The research has been conducted in Suleymaniye Mosque, Istanbul. A qualitative research structure have been adopted and the data have been collected through semi-structured interview and participant observation methods. The sample consists of 21 non-Muslim foreign visitors from various nationalities and religious affiliations, aged 22-54, who come to Suleymaniye Mosque for a short visit without being accompanied by a professional tour guide. In sample selection, it was also sought for the participants to speak English fluently. The interviews have taken place in English and have been translated into Turkish during the content analysis process.The study has found that the participants were exposed to negative suggestions prior to their travel to Turkey. On the other hand, they have chosen to come to Turkey following the recommendations of their acquaintances who have been there before and in order to gain their own experience. The major motives for visitors to see the sacred spacehave been found to be religious and architectural curiosity. In the perceptions of Islam and the Muslims, the two determinant factors are found to be women's headscarves and human affairs. While freedom of covering or uncovering the hair is considered positive, sellers' behaviors toward tourists are considered negative. The most positive aspect regarding perceptions about Muslims and the experience of sacred space is the information provided by the mosque volunteers which enabled the visitors to directly pose their questions about Islam. Based on these findings, suggestions have been made addressing the Presidency of Religious Affairs staff, NGOs, Islamic Theology students as well as tour guides, mosque security and maintenance staff, and mosque volunteers.